dec 30, 2019 sa imus city park
notes ko:
1. ang ganda rito, may xmas tree na nagpapalit ng kulay ng ilaw, yellow, green, then mga kulay ng philippine flag.
2. may mga rebulto ni chubby santa claus, mga snowman, at maliliit na Christmas tree
3. may dalawang opisina ng lgu na napapalibutan ng Christmas lights
4. may higanteng belen na may mga ilaw din
5. may mga estatwa ng komiks superheroes gaya nina spiderman, batman, wonderwoman, the hulk, at captain america (medj nalungkot ako kasi dec 30 kami naroon, hello, rizal day, tas puro superheroes ng komiks at ng ibang bansa ang nandoon hahaha). meron ding mga estatwa nina olaf, elsa at ana. meron ding buzz lightning, na walang ulo hahaha!
6. may mini tiangge, wala namang kakaiba sa itinitinda except maganda yung display ng tarpaulin na mga bahay. maganda rin yung arko ng mga ilaw
7. ang calle liwanag ay kinonvert na food alley. dati ay napaka informal ng pagkakaayos ng mga nagtitinda ng pagkain dito. pero ngayon, food stalls na. as in yung parang sa mga mercato ganyan, mas maliit na version nga lang ang booths at stalls.
8. may mga itintindang puto bumbong, 40 ang special, 25 ang regular. special yung may keso at konting minatamis na buko (ano nga tawag don?) meron ding bibingka, 110 ang isa. may special din at regular. nakalimutan ko kung alin diyan ang 110.
9. may mini tiangge uli sa tabi ng mga kainan.
10. malinis ang city park at may libreng mga charging station sa mga kongkretong upuan sa gilid gilid.
11. may stage sa dulo ng park, baka may shows doon pag espesyal na araw.
winner!
ps lahat nga pala iyan ay libre at bukas sa publiko
Tuesday, December 31, 2019
Sunday, December 29, 2019
solidaridad book shop
naghahanap ka pa rin ng maipangreregalo?
dayuhin mo na ang solidaridad book shop sa padre faura, ermita, manila!
notes ko:
1. andaming libro na maganda, mahusay at rare, iyong tipong di basta basta makikita sa national o booksale.
2. very organized ang shelves, malinis, komportable at tahimik sa loob ng shop.
3. may nakapaskil na recommendations din si sir f sionil kung wala kang maisip na particular book to buy. 100 books ang nasa list ni sir!
4. mayroon ding artworks for sale.
5. open ang solidaridad all days of the week except sundays and holidays,9am to 6pm.
6. si mam tessie pala ang taga ermita, hindi si sir. she was born in pgh and she grew up in a bigger house on that same location! siya pala ang ka-ermita ko! am so happy. babae rin!
7. isa sa masugid na customer noon si ninoy aquino. sabi ni sir f sionil, "ninoy's mind was like a sponge. he would buy books and read them all. we would discuss them here ( sa event space sa itaas ng book shop). noong nakulong siya, a courier would come to buy him books para basahin sa kulungan."
8. nakapaskil ang isang quote sa harapan ng shop: evil prospers where good people are silent. sabi ni sir f. sionil, bata pa siya when he first read this... in latin. at nagustuhan niya ito ever since. kaya hindi niya ito kinalimutan, bagkus ay ibinabahagi pa niya ito via the shop's window display.
9. baliktad ang christmas tree sa loob ng shop na ito. kakaiba!
10. solidaridad book shop is still owned and managed by mam tessie,90 yrs old, and sir f sionil jose, 95 years old. omg ang sarap gawing couple goals ang book shop at ang edad nila!
photos taken last dec 28, 2019. dito ginanap ang huling book discussion ng aming book club, ang pinoy reads pinoy books book club.
dayuhin mo na ang solidaridad book shop sa padre faura, ermita, manila!
notes ko:
1. andaming libro na maganda, mahusay at rare, iyong tipong di basta basta makikita sa national o booksale.
2. very organized ang shelves, malinis, komportable at tahimik sa loob ng shop.
3. may nakapaskil na recommendations din si sir f sionil kung wala kang maisip na particular book to buy. 100 books ang nasa list ni sir!
4. mayroon ding artworks for sale.
5. open ang solidaridad all days of the week except sundays and holidays,9am to 6pm.
6. si mam tessie pala ang taga ermita, hindi si sir. she was born in pgh and she grew up in a bigger house on that same location! siya pala ang ka-ermita ko! am so happy. babae rin!
7. isa sa masugid na customer noon si ninoy aquino. sabi ni sir f sionil, "ninoy's mind was like a sponge. he would buy books and read them all. we would discuss them here ( sa event space sa itaas ng book shop). noong nakulong siya, a courier would come to buy him books para basahin sa kulungan."
8. nakapaskil ang isang quote sa harapan ng shop: evil prospers where good people are silent. sabi ni sir f. sionil, bata pa siya when he first read this... in latin. at nagustuhan niya ito ever since. kaya hindi niya ito kinalimutan, bagkus ay ibinabahagi pa niya ito via the shop's window display.
9. baliktad ang christmas tree sa loob ng shop na ito. kakaiba!
10. solidaridad book shop is still owned and managed by mam tessie,90 yrs old, and sir f sionil jose, 95 years old. omg ang sarap gawing couple goals ang book shop at ang edad nila!
photos taken last dec 28, 2019. dito ginanap ang huling book discussion ng aming book club, ang pinoy reads pinoy books book club.
christmas party nina dagat sa isang jollibee sa aguinaldo highway, imus cavite
christmas party nina dagat sa isang jollibee sa aguinaldo highway, imus cavite held last dec 21, 2019.
organized by paslit therapy center.
notes ko:
1. ang aga namin, 12:35pm, kaya nakapag-picture ako nang maaliwalas pa ang venue, samantalang 1pm pa ang party. from 11am to 12pm na therapy ni dagat sa patindig araw ay nilakad na lang namin ang jollibee, kahit ang advice ay sumakay ng dyip. pagdating kasi sa kanto ay natanaw ko naman ang signage nito kaya nilakad na lang namin.
2. dito nanalo si dagat ng best hat: 1st prize! iyong umiilaw na star ng christmas tree namin ay pinatahi ni papa p kay ate sa sombrero, tapos ikinabit ni papa p ang star sa power bank ko para umilaw ito. ang kay dagat lang ang "hi tech" na semi-handmade. ang sa iba ay mga gawa nang 🎩 hat, nabili sa mga department store, halimbawa ay pugita. ang iba ay pang-halloween gaya ng hat ng bruha na pinuluputan ng pamaskong burloloy. pero may isa pang kyut na hat, ang hat ng kambal na estudyante ng paslit therapy center: gift box hahaha literal na gift box!
3. sobrang dami ng tao after 1pm, medyo na-suffocate ako. siguro 40 families ang nandoon, 40 times at least 3 members of the family! tapos anlakas ng tugtog sa di kagandahang speaker. heightened na heightened ang senses ko. so i tried my best to have a good time na lang.
4. sumayaw si dagat (check video). nakakasabay siya, ang galing! si teacher leb ang nagturo sa kanya at sa iba pang kids ng sayaw na ito.
5. napaka-positive at gracious ng mga therapist. mabuti talaga at nandoon sila at marami at mga bata pa. kasi baka kung kaunti, stressed na stressed siguro ako, kahit spectator lang naman ako hahaha
6. tanging si dagat ang tumatakbo, patalon talon at humihiga sa sahig. puro special children ang mga kasama namin sa party na iyon. pero behaved sila, walang makulit. so does that make dagat a very very special child?! 😂
7. nanalo kami sa bring me. ang pina-bring me ay towel na dirty white. e puti ang towel na dala kong pamunas. sabi ng emcee, di naman po iyan dirty white, puti lang po iyan. sabi ko, me sipon iyan, so dirty! ayun, binigyan kami ng premyo! laruan sa jolly meal, si jollibee nakasakay sa isang swing na nakasabit sa puno.
8. generally masiyahin ang mothers in that gathering. sa hirap ba naman ng sitwasyon namin, ano? no choice ka kundi ang maging masiyahin. hay.
9. namigay ng bubble wands ang ilang therapists sa kids. nabigyan din sina dagat at ayin, pero bago ang uwian. binigyan uli ng dalawang wand si dagat. for dancing well daw. eeeeek, ako ang kinilig!
10. marami sa mga upuan sa party area ang stool lang. walang sandalan. so dinesign iyon para di sumandal ang uupo. the seater will get tired and leave. ayaw magpatambay ni jollibee!
organized by paslit therapy center.
notes ko:
1. ang aga namin, 12:35pm, kaya nakapag-picture ako nang maaliwalas pa ang venue, samantalang 1pm pa ang party. from 11am to 12pm na therapy ni dagat sa patindig araw ay nilakad na lang namin ang jollibee, kahit ang advice ay sumakay ng dyip. pagdating kasi sa kanto ay natanaw ko naman ang signage nito kaya nilakad na lang namin.
2. dito nanalo si dagat ng best hat: 1st prize! iyong umiilaw na star ng christmas tree namin ay pinatahi ni papa p kay ate sa sombrero, tapos ikinabit ni papa p ang star sa power bank ko para umilaw ito. ang kay dagat lang ang "hi tech" na semi-handmade. ang sa iba ay mga gawa nang 🎩 hat, nabili sa mga department store, halimbawa ay pugita. ang iba ay pang-halloween gaya ng hat ng bruha na pinuluputan ng pamaskong burloloy. pero may isa pang kyut na hat, ang hat ng kambal na estudyante ng paslit therapy center: gift box hahaha literal na gift box!
3. sobrang dami ng tao after 1pm, medyo na-suffocate ako. siguro 40 families ang nandoon, 40 times at least 3 members of the family! tapos anlakas ng tugtog sa di kagandahang speaker. heightened na heightened ang senses ko. so i tried my best to have a good time na lang.
4. sumayaw si dagat (check video). nakakasabay siya, ang galing! si teacher leb ang nagturo sa kanya at sa iba pang kids ng sayaw na ito.
5. napaka-positive at gracious ng mga therapist. mabuti talaga at nandoon sila at marami at mga bata pa. kasi baka kung kaunti, stressed na stressed siguro ako, kahit spectator lang naman ako hahaha
6. tanging si dagat ang tumatakbo, patalon talon at humihiga sa sahig. puro special children ang mga kasama namin sa party na iyon. pero behaved sila, walang makulit. so does that make dagat a very very special child?! 😂
7. nanalo kami sa bring me. ang pina-bring me ay towel na dirty white. e puti ang towel na dala kong pamunas. sabi ng emcee, di naman po iyan dirty white, puti lang po iyan. sabi ko, me sipon iyan, so dirty! ayun, binigyan kami ng premyo! laruan sa jolly meal, si jollibee nakasakay sa isang swing na nakasabit sa puno.
8. generally masiyahin ang mothers in that gathering. sa hirap ba naman ng sitwasyon namin, ano? no choice ka kundi ang maging masiyahin. hay.
9. namigay ng bubble wands ang ilang therapists sa kids. nabigyan din sina dagat at ayin, pero bago ang uwian. binigyan uli ng dalawang wand si dagat. for dancing well daw. eeeeek, ako ang kinilig!
10. marami sa mga upuan sa party area ang stool lang. walang sandalan. so dinesign iyon para di sumandal ang uupo. the seater will get tired and leave. ayaw magpatambay ni jollibee!
sa pa-christmas party ng eskuwelahan ni dagat, 20 dec 2019
sa pa-christmas party ng eskuwelahan ni dagat, 20 dec 2019, held in san rafael executive villa, habay, bacoor, cavite.
notes ko:
1. may motorcade nang 730am, siyempre na-miss namin iyon. hindi pa namin kayang gisingin ang mga bata nang 6am-ish.
2. nong Christmas party na, pinagsayaw ako together with 2 moms and kids. nasaan si papa p? nagpapanggap na may ginagawa pa sa bahay. dapat kasama siya sa sayaw. nag-rehearse ang grupo namin nang 2x bago mag-umpisa ang programa.
3. pinakakanta rin ako kasama ang grupo. binigyan ako ng lyrics ng kanta pagdating namin ni dagat sa venue. ang kanta? isang abs cbn Christmas song na minsan ko lang narinig dahil wala kaming tv jusko, ano ba
4. di ko natapos ang buong programa dahil kailangan ko nang lumuwas. may iso meeting kami/thanksgiving lunch nang 11 am that same day, kaya tawang tawa ako nang ibalita ni papa p na nanalo ang grupo namin nang second place. dadalawa ang grupong nag-compete 😂
5. may cash pala na premyo, ang bongga ng school. hindi na raw tinanggap ni papa p ang iniaabot sa kanya na share ng panalo, dahil hindi kami nakasali sa pagpaplano at naunang mga rehearsal. sobrang busy ako sa ccp, samantalang si papa p, ayaw lang talaga hahaha
6. naobliga kaming bumili ng 2 shirt para sa Christmas party na ito, kahit ayoko sana dahil may pink shirts naman kami, ayaw ko na ring magdagdag ng damit... at sayang din ang pera, isang beses lang naman itong gagamitin, kako. may iimprenta pala na bible quote (baptist ang school ni dagat) at pangalan sa shirts. poy at bebang ang ipinalagay ko hahaha kaya meron na kaming couple shirt! na religious hahaha!
7. masaya naman ang party. napaka-chillax lang ng emcee, si pastor joshua na isa rin sa heads ng school. wala akong isyu sa pastor na ito, pero yung sense of humor niya ay kamukha ng sa mga kaklase kong lalaki noong elementary at high school, na ngayon ay pastor na rin sa mga christian na church. tawang tawa ako, kolokoy lang, ganon. kaya tuloy di ko rin tuluyang maseryoso si pastor joshua kapag god-god na ang pinag-uusapan. feeling ko kausap ko lang yung mga kaklase ko at recess namin, nasa gym kami o school corridor, nagdadaldalan, kabatuhan ng jokes habang naghihintay na mag-ring ang bell, o kaya naghihintay ng uwian time.
8. si pastor joshua nga pala ang nabunot ni dagat sa exchange gift hahaha, ang inilagay ko sa gift paperbag ay wine at tsokolate, dinagdagan ni papa p ng book ni gary lising hahaha joke lang, ng book tungkol sa.... unconditional love!
9. but i love this school dont get me wrong. malapit sa amin, nalalakad, kaya naihahatid ko si dagat almost every morning, mababait ang teachers, teachers shela (na wife ni pastor!) and ave, malalim ang malasakit sa mga estudyante. mabait din ang mga bata. kahit iisa ang kaklase ni dagat, si maddie, nakakapag-interact sila sa iba pang class levels, tuwing papasok si dagat, parang excited lagi silang makasama si dagat, isisigaw nila ang pangalan ng anak ko pagkabukas namin ng pinto ng eskuwela at iwe-welcome si dagat na para itong ofw na umuwi for Christmas.
notes ko:
1. may motorcade nang 730am, siyempre na-miss namin iyon. hindi pa namin kayang gisingin ang mga bata nang 6am-ish.
2. nong Christmas party na, pinagsayaw ako together with 2 moms and kids. nasaan si papa p? nagpapanggap na may ginagawa pa sa bahay. dapat kasama siya sa sayaw. nag-rehearse ang grupo namin nang 2x bago mag-umpisa ang programa.
3. pinakakanta rin ako kasama ang grupo. binigyan ako ng lyrics ng kanta pagdating namin ni dagat sa venue. ang kanta? isang abs cbn Christmas song na minsan ko lang narinig dahil wala kaming tv jusko, ano ba
4. di ko natapos ang buong programa dahil kailangan ko nang lumuwas. may iso meeting kami/thanksgiving lunch nang 11 am that same day, kaya tawang tawa ako nang ibalita ni papa p na nanalo ang grupo namin nang second place. dadalawa ang grupong nag-compete 😂
5. may cash pala na premyo, ang bongga ng school. hindi na raw tinanggap ni papa p ang iniaabot sa kanya na share ng panalo, dahil hindi kami nakasali sa pagpaplano at naunang mga rehearsal. sobrang busy ako sa ccp, samantalang si papa p, ayaw lang talaga hahaha
6. naobliga kaming bumili ng 2 shirt para sa Christmas party na ito, kahit ayoko sana dahil may pink shirts naman kami, ayaw ko na ring magdagdag ng damit... at sayang din ang pera, isang beses lang naman itong gagamitin, kako. may iimprenta pala na bible quote (baptist ang school ni dagat) at pangalan sa shirts. poy at bebang ang ipinalagay ko hahaha kaya meron na kaming couple shirt! na religious hahaha!
7. masaya naman ang party. napaka-chillax lang ng emcee, si pastor joshua na isa rin sa heads ng school. wala akong isyu sa pastor na ito, pero yung sense of humor niya ay kamukha ng sa mga kaklase kong lalaki noong elementary at high school, na ngayon ay pastor na rin sa mga christian na church. tawang tawa ako, kolokoy lang, ganon. kaya tuloy di ko rin tuluyang maseryoso si pastor joshua kapag god-god na ang pinag-uusapan. feeling ko kausap ko lang yung mga kaklase ko at recess namin, nasa gym kami o school corridor, nagdadaldalan, kabatuhan ng jokes habang naghihintay na mag-ring ang bell, o kaya naghihintay ng uwian time.
8. si pastor joshua nga pala ang nabunot ni dagat sa exchange gift hahaha, ang inilagay ko sa gift paperbag ay wine at tsokolate, dinagdagan ni papa p ng book ni gary lising hahaha joke lang, ng book tungkol sa.... unconditional love!
9. but i love this school dont get me wrong. malapit sa amin, nalalakad, kaya naihahatid ko si dagat almost every morning, mababait ang teachers, teachers shela (na wife ni pastor!) and ave, malalim ang malasakit sa mga estudyante. mabait din ang mga bata. kahit iisa ang kaklase ni dagat, si maddie, nakakapag-interact sila sa iba pang class levels, tuwing papasok si dagat, parang excited lagi silang makasama si dagat, isisigaw nila ang pangalan ng anak ko pagkabukas namin ng pinto ng eskuwela at iwe-welcome si dagat na para itong ofw na umuwi for Christmas.
christmas party at pa-bingo ng ccp ceo, the employees' org, held last dec 19
christmas party at pa-bingo ng ccp ceo, the employees' org, held last dec 19 at the ccp main lobby.
notes ko:
1. di ako sumasali dito noon. ibinibigay ko ang bingo cards ko kay mam bing or sir nes para sila ang maglaro para sa akin. di ko kasi naiintindihan ang laro na ito.
2. pero may raffle component ito. at last year, natawag ako, tapos di ko nakuha ang premyo na microwave dahil wala nga ako, nasa intertextual room lang ako. kaya this year, ipinalaro ko kay kuya jeef ang bingo cards, pero nag-stay ako sa isang kubling bahagi ng lobby para abangan ang mga tatawaging pangalan sa raffle!
3. so... narinig ko ang almost complete silence sa bawat umpisa at ng di maikakailang excitement ng mga employee sa pag-usad ng laro. palakas nang palakas ang hiyawan (uy, oy, wah, eh) at halakhakan habang tumatagal dahil after every game ay tumataas ang premyo, hanggang 15k!
4. in short, batay pa lang sa sound, alam mong napakasayang moments nito for employees hahaha walang kailangang kumanta, magsayaw, tumula, magtanghal, umarte, pumroduction number! pahinga kung pahinga nga naman.
5. every game ay may break. dito nagpapatugtog ng Christmas songs ang aming tech. tumatayo rin ang employees for cr or to get snacks, may pameryenda at pakape ang aming organizers! kulang na lang butong pakwan sa bawat mesa as centerpiece hahaha pero opkors may mga nagdala ng sitsirya at iba pang kutkutin. binggohan feels talaga hahaha
6. minalas kami ni kuya jeef this year. hindi siya nakabingo, di rin ako nabunot sa raffle. sayang!ang nanalo ng major prizes ay isang taga HR at isang taga NAC! as in national arts center, yes bumababa ang mga taga makiling sa mga institutional at pang-empleyadong event gaya nito.
notes ko:
1. di ako sumasali dito noon. ibinibigay ko ang bingo cards ko kay mam bing or sir nes para sila ang maglaro para sa akin. di ko kasi naiintindihan ang laro na ito.
2. pero may raffle component ito. at last year, natawag ako, tapos di ko nakuha ang premyo na microwave dahil wala nga ako, nasa intertextual room lang ako. kaya this year, ipinalaro ko kay kuya jeef ang bingo cards, pero nag-stay ako sa isang kubling bahagi ng lobby para abangan ang mga tatawaging pangalan sa raffle!
3. so... narinig ko ang almost complete silence sa bawat umpisa at ng di maikakailang excitement ng mga employee sa pag-usad ng laro. palakas nang palakas ang hiyawan (uy, oy, wah, eh) at halakhakan habang tumatagal dahil after every game ay tumataas ang premyo, hanggang 15k!
4. in short, batay pa lang sa sound, alam mong napakasayang moments nito for employees hahaha walang kailangang kumanta, magsayaw, tumula, magtanghal, umarte, pumroduction number! pahinga kung pahinga nga naman.
5. every game ay may break. dito nagpapatugtog ng Christmas songs ang aming tech. tumatayo rin ang employees for cr or to get snacks, may pameryenda at pakape ang aming organizers! kulang na lang butong pakwan sa bawat mesa as centerpiece hahaha pero opkors may mga nagdala ng sitsirya at iba pang kutkutin. binggohan feels talaga hahaha
6. minalas kami ni kuya jeef this year. hindi siya nakabingo, di rin ako nabunot sa raffle. sayang!ang nanalo ng major prizes ay isang taga HR at isang taga NAC! as in national arts center, yes bumababa ang mga taga makiling sa mga institutional at pang-empleyadong event gaya nito.
our ancestral house in ermita manila.
our ancestral house in ermita manila. dito ako lumaki hanggang 15 years old.
sabi ng uncle kong si john sy (no letter i like my surname kahit na older brother siya ng tatay ko), the house was formerly owned by johnny litton. ipinaupahan niya ang baba at mezzanine sa lolo at lola namin (siy see and ho chuy tam) in the 1950s. ginawang tindahan ng mga lolo at lola ko ang ibaba. at sa mezzanine sila nanirahan. they were from china. ang hirap daw ng buhay sa china noon kaya napadpad sila sa pilipinas. i think all of my aunts and uncles were born here, and my dad who was second to the bunso, but they had to swear... for them to be declared filipinos. (ano nga ang tawag doon, oathtaking?) eventually johnny litton sold the whole house to our grandparents after some time.
tindahan pa rin ang ibaba nito ngayon and it is being managed by my uncle. ang likod ay pinaupahan, at naging laundry and photo shops.
i wrote a book about my childhood, it is called it's a mens world. marami sa essay doon ang naganap sa bahay na ito.
this house has ground floor (store, wash/laundry area, 1 small bodega,dirty kitchen,2 cr, laundry and photo shops), mezzanine (1 small room, 1 big room, 1 tambakan area, 1 maids quarter), third floor thats what we call it kahit ang totoo ay second floor lang siya (living room with altar area, dining room, kitchen, 2 medium rooms, 1 master bedroom which is facing the main road, 2 cr, another altar facing the fire escape which is a very very steep flight of stairs)
photo taken by me last night. nagpunta ako doon to bring gifts to my uncle and his wife. favorite uncle ko siya, kasi ninong ko rin siya, at tinuturuan niya ako noon sa math, from elementary to high school, and lastly, we share the same birth month, december.
sabi ng uncle kong si john sy (no letter i like my surname kahit na older brother siya ng tatay ko), the house was formerly owned by johnny litton. ipinaupahan niya ang baba at mezzanine sa lolo at lola namin (siy see and ho chuy tam) in the 1950s. ginawang tindahan ng mga lolo at lola ko ang ibaba. at sa mezzanine sila nanirahan. they were from china. ang hirap daw ng buhay sa china noon kaya napadpad sila sa pilipinas. i think all of my aunts and uncles were born here, and my dad who was second to the bunso, but they had to swear... for them to be declared filipinos. (ano nga ang tawag doon, oathtaking?) eventually johnny litton sold the whole house to our grandparents after some time.
tindahan pa rin ang ibaba nito ngayon and it is being managed by my uncle. ang likod ay pinaupahan, at naging laundry and photo shops.
i wrote a book about my childhood, it is called it's a mens world. marami sa essay doon ang naganap sa bahay na ito.
this house has ground floor (store, wash/laundry area, 1 small bodega,dirty kitchen,2 cr, laundry and photo shops), mezzanine (1 small room, 1 big room, 1 tambakan area, 1 maids quarter), third floor thats what we call it kahit ang totoo ay second floor lang siya (living room with altar area, dining room, kitchen, 2 medium rooms, 1 master bedroom which is facing the main road, 2 cr, another altar facing the fire escape which is a very very steep flight of stairs)
photo taken by me last night. nagpunta ako doon to bring gifts to my uncle and his wife. favorite uncle ko siya, kasi ninong ko rin siya, at tinuturuan niya ako noon sa math, from elementary to high school, and lastly, we share the same birth month, december.
lunsad aklat sa pasigan 2019, dec 22
lunsad aklat sa pasigan 2019, dec 22, mutya ng pasig tower, brgy malinao, pasig city.
salamat sa organizers na sina Karlo Marxismo Lenino at Gerome Nicolas Dela Peña for organizing this.
notes ko:
1. mahal ko itong event na ito. a few years ago, i was invited by the nbdb to talk about literature at the pasig public library. teachers ang audience. ang itinalk ko ay tungkol sa maliliit kong proyekto at ng ilang kaibigan para sa local lit since about a decade ago. payo ko sa teachers, icompile nila ang mga pa-writing assignment nila sa mga estudyante, ang mga pa-project nila, ang mga theater production,i-cd nila. at bigyan ng kopya ng compilations, projects at cds ang school library at ang city library. literature really is about compiling and documentation. so, ang mensahe ng talk ko sa pasig were: nasa inyong mga kamay ang kinabukasan ng pasig literature. nasa inyong mga kamay ang kinabukasan ng panitikan ng pilipinas (yes, local is national period).
2. in 2017 or 2018, i was invited to talk at pasig catholic college. nalaman ko doon na, isang guro ang gumawa niyon sa kanyang klase. naka bind pa ito na kamukha ng librong blue ni sir jowie delos reyes. ang galing, kako!
3. fast forward to 2019, heto nga sa lunsad aklat sa pasigan, itinanghal ng mga gurong sina danim at gerome ang panitikang pasig! ang galing, grabe, amazed na amazed ako.
4. naglunsad sila ng alab, literary works ng humss students ni danim sa kapitolyo high school. most of the authors that i met during the launch were women! sina angela ambala jhohanna buletic, richelle joy espeleta, kyle alabastro at eyanna cabico.mabuhay! ang isa sa mga gumawa ng cover art at ang book designer ay si jasmin nicole bugert na siya ring nag-o-operate ng laptop during the launch. babae rin. mabuhay again!
ang iba pang may akda na na-meet ko during launch ay sina chlodi andre quintana at mark basanez.
5. inilunsad din ang kapag nalaman mo, mga tula nina dr allan paul catena, tubong pasig na ngayon ay guro sa san jose,occidental mindoro,at paul rico de lara (i dont know anything about this guy yet but accdg to sir allan, paul rico and his poems are popular in social media). nakakatawa si sir allan noong nagkukuwento siya ng proseso ng paglikha. marami siyang ibinahaging karanasang personal na sa una ay aakalaing walang kinalaman sa pagsusulat, pero nasa kanyang mga punchline ang koneksiyon.
6. ipinakilala rin ang chapbook na ama namin, na gawa ng apat na babae at isang lalaki, lahat sila ay taga pasig. sayang at tanging si luiz john taoc lang ang nakarating sa launch to present the chapbook. nang magsalita si luiz, sabi niya, nakipag-collaborate ako sa apat na bilat para sa book na ito, blah blah. so during the q and a, i asked him how was it... to work with 4 women! sabi niya, ibang iba daw ang mismong tula doon sa personalidad na kanyang nakatrabaho. di raw niya akalain na iyong mga kaklase niyang iyon ay ganong uri ng tula ay malilikha.
the poets names are ma. virginia lishell lopez, honeylett manzanero, edralyn grace fulong and allana rose bongon
7. ang pinakahuling nilunsad ay ang sa organizer na si danim ravina majerano, ang sabaw mga tulang nangungupal at hablon mga sanaysay sa wika, sining, kultura at lipunan. matapang ang mga anyo ng tula ni danim, may mukhang hagdan, may mahabang listahan lang ha at ang dulo ay hakdog at veklog! witty ang mga ito. pero ang paborito kong tula ay ang diyosa ng bai, para siyang dasal, taludtod ng pagpetisyon sa diyosa ng katubigan. ang ganda-ganda. tapos, eto pa, ang bai sa laguna ay tanaw na tanaw sa venue ng launch! and opkors alam naman natin na ang bai ay karugtong ng ilog ng pasig. sa hablon naman, may mga academic essays si danim tungkol sa maoismo sa philippine art, tradisyon ng isang prusisyon sa lucban, quezon at ang tradisyong karakol sa rosario cavite.
8. during the launch i was also given a copy of flight 143 mga tula ng pag-ibig at paglipad na pinamatnugutan nina gerome at danim, and mga muhon sa pasig poblacion, isang manipis na publikasyon ng samahang saliksik pasig na inilathala noong 2011. manipis man, 27 pages, napakahalaga nito sa isang taga pasig dahil tampok dito ang mga lugar na pinagbubukalan ng pride ng mga tagaroon. puwede rin siyang guidebook bago magtungo sa mga lugar gaya ng poblacion,plaza rizal, plaza bonifacio, busto ni heneral valentin cruz, bitukang manok, pang-alaalang bantayog, immaculate conception cathedral, bahay na tisa, pasig city museum, pasig catholic college, beaterio de sta rita de pasig at colegio del buen consejo at pamantasan ng lungsod ng pasig.
9. waaah ang gaganda ng books, di ba? ano pa ba ang maidadagdag ko?
sana lahat ng bayan ay may mga ganitong publikasyon!
sana all.
nang patuloy nating mapatatag ang sarili nating mga salita, sariling akda, sariling kultura, sariling sining.
salamat sa organizers na sina Karlo Marxismo Lenino at Gerome Nicolas Dela Peña for organizing this.
notes ko:
1. mahal ko itong event na ito. a few years ago, i was invited by the nbdb to talk about literature at the pasig public library. teachers ang audience. ang itinalk ko ay tungkol sa maliliit kong proyekto at ng ilang kaibigan para sa local lit since about a decade ago. payo ko sa teachers, icompile nila ang mga pa-writing assignment nila sa mga estudyante, ang mga pa-project nila, ang mga theater production,i-cd nila. at bigyan ng kopya ng compilations, projects at cds ang school library at ang city library. literature really is about compiling and documentation. so, ang mensahe ng talk ko sa pasig were: nasa inyong mga kamay ang kinabukasan ng pasig literature. nasa inyong mga kamay ang kinabukasan ng panitikan ng pilipinas (yes, local is national period).
2. in 2017 or 2018, i was invited to talk at pasig catholic college. nalaman ko doon na, isang guro ang gumawa niyon sa kanyang klase. naka bind pa ito na kamukha ng librong blue ni sir jowie delos reyes. ang galing, kako!
3. fast forward to 2019, heto nga sa lunsad aklat sa pasigan, itinanghal ng mga gurong sina danim at gerome ang panitikang pasig! ang galing, grabe, amazed na amazed ako.
4. naglunsad sila ng alab, literary works ng humss students ni danim sa kapitolyo high school. most of the authors that i met during the launch were women! sina angela ambala jhohanna buletic, richelle joy espeleta, kyle alabastro at eyanna cabico.mabuhay! ang isa sa mga gumawa ng cover art at ang book designer ay si jasmin nicole bugert na siya ring nag-o-operate ng laptop during the launch. babae rin. mabuhay again!
ang iba pang may akda na na-meet ko during launch ay sina chlodi andre quintana at mark basanez.
5. inilunsad din ang kapag nalaman mo, mga tula nina dr allan paul catena, tubong pasig na ngayon ay guro sa san jose,occidental mindoro,at paul rico de lara (i dont know anything about this guy yet but accdg to sir allan, paul rico and his poems are popular in social media). nakakatawa si sir allan noong nagkukuwento siya ng proseso ng paglikha. marami siyang ibinahaging karanasang personal na sa una ay aakalaing walang kinalaman sa pagsusulat, pero nasa kanyang mga punchline ang koneksiyon.
6. ipinakilala rin ang chapbook na ama namin, na gawa ng apat na babae at isang lalaki, lahat sila ay taga pasig. sayang at tanging si luiz john taoc lang ang nakarating sa launch to present the chapbook. nang magsalita si luiz, sabi niya, nakipag-collaborate ako sa apat na bilat para sa book na ito, blah blah. so during the q and a, i asked him how was it... to work with 4 women! sabi niya, ibang iba daw ang mismong tula doon sa personalidad na kanyang nakatrabaho. di raw niya akalain na iyong mga kaklase niyang iyon ay ganong uri ng tula ay malilikha.
the poets names are ma. virginia lishell lopez, honeylett manzanero, edralyn grace fulong and allana rose bongon
7. ang pinakahuling nilunsad ay ang sa organizer na si danim ravina majerano, ang sabaw mga tulang nangungupal at hablon mga sanaysay sa wika, sining, kultura at lipunan. matapang ang mga anyo ng tula ni danim, may mukhang hagdan, may mahabang listahan lang ha at ang dulo ay hakdog at veklog! witty ang mga ito. pero ang paborito kong tula ay ang diyosa ng bai, para siyang dasal, taludtod ng pagpetisyon sa diyosa ng katubigan. ang ganda-ganda. tapos, eto pa, ang bai sa laguna ay tanaw na tanaw sa venue ng launch! and opkors alam naman natin na ang bai ay karugtong ng ilog ng pasig. sa hablon naman, may mga academic essays si danim tungkol sa maoismo sa philippine art, tradisyon ng isang prusisyon sa lucban, quezon at ang tradisyong karakol sa rosario cavite.
8. during the launch i was also given a copy of flight 143 mga tula ng pag-ibig at paglipad na pinamatnugutan nina gerome at danim, and mga muhon sa pasig poblacion, isang manipis na publikasyon ng samahang saliksik pasig na inilathala noong 2011. manipis man, 27 pages, napakahalaga nito sa isang taga pasig dahil tampok dito ang mga lugar na pinagbubukalan ng pride ng mga tagaroon. puwede rin siyang guidebook bago magtungo sa mga lugar gaya ng poblacion,plaza rizal, plaza bonifacio, busto ni heneral valentin cruz, bitukang manok, pang-alaalang bantayog, immaculate conception cathedral, bahay na tisa, pasig city museum, pasig catholic college, beaterio de sta rita de pasig at colegio del buen consejo at pamantasan ng lungsod ng pasig.
9. waaah ang gaganda ng books, di ba? ano pa ba ang maidadagdag ko?
sana lahat ng bayan ay may mga ganitong publikasyon!
sana all.
nang patuloy nating mapatatag ang sarili nating mga salita, sariling akda, sariling kultura, sariling sining.
Thursday, December 19, 2019
team panagbenga
nanalo kami sa booth making contest ng ccp, best in costume at 2nd place (3 lang ang contestants hahaha)
ako ang pinagsulat ng description:
Group No. : 1
Panagbenga Festival
Brief Description :
The Panagbenga Festival (PF) group presents a booth called CCP Blooms at 50. The booth features a miniature version of the CCP Main Building decorated with multi-colored paper flowers. The PF group have chosen the iconic CCP Main Building as its primary component to give tribute to the CCP’s 50 years.
The term “Panagbenga” comes from a Kankanaey term meaning “season of blooming.”
This booth is a symbol of CCP’s own season of blooming.
The sunflowers celebrate the golden anniversary of the CCP. The red flowers symbolize the burning passion of the artists that have performed on its national stage, while the white flowers stand for CCP’s theme since Day 1: the true, the good, and the beautiful. The green flowers are the nurturing qualities of CCP programs for the next generation of audiences. And lastly, the fountain is the symbol of the Filipino imagination, an endless source of inspiration.
Welcome to our booth!
This is where Panagbenga and CCP become one: a festival of culture and creativity.
List of Materials :
Found wood and wire - supplies from the Maintenance and Engineering Services Division
Scratch papers, and other kinds of papers, pages of old magazine, glue, scotch tape
Found objects such as Christmas lights from the Treasury Division.
kasama namin (cultural content department) sa team ang admin services department, human resources management department, tork at financial services department!
congrats, team panagbenga!
ako ang pinagsulat ng description:
Group No. : 1
Panagbenga Festival
Brief Description :
The Panagbenga Festival (PF) group presents a booth called CCP Blooms at 50. The booth features a miniature version of the CCP Main Building decorated with multi-colored paper flowers. The PF group have chosen the iconic CCP Main Building as its primary component to give tribute to the CCP’s 50 years.
The term “Panagbenga” comes from a Kankanaey term meaning “season of blooming.”
This booth is a symbol of CCP’s own season of blooming.
The sunflowers celebrate the golden anniversary of the CCP. The red flowers symbolize the burning passion of the artists that have performed on its national stage, while the white flowers stand for CCP’s theme since Day 1: the true, the good, and the beautiful. The green flowers are the nurturing qualities of CCP programs for the next generation of audiences. And lastly, the fountain is the symbol of the Filipino imagination, an endless source of inspiration.
Welcome to our booth!
This is where Panagbenga and CCP become one: a festival of culture and creativity.
List of Materials :
Found wood and wire - supplies from the Maintenance and Engineering Services Division
Scratch papers, and other kinds of papers, pages of old magazine, glue, scotch tape
Found objects such as Christmas lights from the Treasury Division.
kasama namin (cultural content department) sa team ang admin services department, human resources management department, tork at financial services department!
congrats, team panagbenga!
ccp christmas party for employees
ccp christmas party for employees kagabi. napakasaya naman, except natalo kami sa booth making contest hahaha 2nd lang kami out of 3 contestants!
may singing contest din: tawag ng tanghalan naming tahanan. (trivia lang-ang tanghalan naming tahanan ay ccp 50 anniversary song written by sir bien lumbera and arranged by mr ryan cayabyab, both national artists.)
itong singing contest na ito ay may dalawang category: organic at inorganic. organic meaning full time employees ng ccp. inorganic meaning contractual and project hirees, tipong kahit one time lang ang project with ccp, puwedeng sumali. sabi ni sir ronie mirabuena sa akin, baka may maganda pang term diyan kaysa sa inorganic. agree naman ako. sana organic at more organic na lang ang ginamit hahaha
#winwinsituation
ang nanalo nga pala sa unang kategorya ay si mam minda casagan ng film.broadcast and new media. pakaganda ng pagkakakanta niya ng shawie cuneta popular song. muntik na kaming mapaiyak sa husay ng boses at emosyon. ang nanalo sa ikalawang kategorya ay si elimore ng audience development division. pak na pak ang costume sa kanta, may pagka-rock kasi. highly entertaining ang rendition, very confident!
may singing contest din: tawag ng tanghalan naming tahanan. (trivia lang-ang tanghalan naming tahanan ay ccp 50 anniversary song written by sir bien lumbera and arranged by mr ryan cayabyab, both national artists.)
itong singing contest na ito ay may dalawang category: organic at inorganic. organic meaning full time employees ng ccp. inorganic meaning contractual and project hirees, tipong kahit one time lang ang project with ccp, puwedeng sumali. sabi ni sir ronie mirabuena sa akin, baka may maganda pang term diyan kaysa sa inorganic. agree naman ako. sana organic at more organic na lang ang ginamit hahaha
#winwinsituation
ang nanalo nga pala sa unang kategorya ay si mam minda casagan ng film.broadcast and new media. pakaganda ng pagkakakanta niya ng shawie cuneta popular song. muntik na kaming mapaiyak sa husay ng boses at emosyon. ang nanalo sa ikalawang kategorya ay si elimore ng audience development division. pak na pak ang costume sa kanta, may pagka-rock kasi. highly entertaining ang rendition, very confident!
Wednesday, December 18, 2019
san jose urdaneta pangasinan dec 14 2019
noong sabado, dec 14, umuwi kami sa brgy san jose urdaneta pangasinan para makipagdiwang sa bday ng aming ante ningneng.
umuwi mula sa middle east ang panganay niyang si ate myra (ang pinsan kong ubod ng ganda, sumasali at nananalo sa beauty contest noong kabataan niya), kasama ang asawa na egyptian at dalawang anak na omg mga kamukha ni mama mary hahahaha tingnan sa photos i swear!
nag-enjoy naman ako, although medyo naubos ang extrovert powers ko doon. kakaiba, ano? if you know me alam mong kahit 365 days a year tayong mag-small talk, di kita aatrasan, ganon ako kamapagpatol sa mga kuwentuhan, kakilala di kakilala kaibigan bespren sino ka pa, fight!
anyway, notes ko on that trip:
1. wow beb para kang artista, yan ang bungad sa akin ng ilan sa mga pinsan ko. walang espesyal sa akin that day pero baka ganito ang artista sa kanila: maputi tas me lipstick na pulang pula
2. wag magrenta ng sound system. magrenta na lang ng videoke tas patayin ang music. puwede kasing mic lang ang gamitin. makakatipid sa ganitong paraan. nanay ko nag-tip niyan ke ate myra.
3. mahilig sa ginto at nai-impress sa ginto ang matatanda
4. asahan mo nang may hihimas sa usli mong tiyan at magtatanong sa iyo ng buntis ka ba na parang naninita sa aktibidades ng matris mo di mo naman siya ob gyne. hende ako bontes te malaki lang tiyan kooo
5. ang laki lang talaga ng pamilyang pilipino. ante angkel pinsan asawa ng pinsan pamangkin sa pinsan apo sa pinsan pinsan ng pinsan anak ng tokwa bigla na lang may nagmamano sa iyo. wtf.
6. buhay pa cindys bakeshop. ayeah!
7. may camella homes at amaya (ng ayala) sa urdaneta pangasinan. mga bukirin na kinonvert into residential areas.
8. maaga kami dumating. sa likod ng bahay, naabutan naming nagluluto ang ilang babae at lalaki. isa rito ay pinsan ko. sabi ko ambait naman ni ate, kahit may caterer naman ay ipinagluluto pa rin ang ante namin. bigyan ko ng pamasko ito mamaya. baka gusto niyang bumili ng bagong damit, kupas kupas na suot niya at mukhang kailangan din niyang magpa-parlor o magsuklay man lang! after the party, nagrolyo na ako ng pera sa palad ko para pasimpleng iabot sa kanya. kaso di ko na mahanap yung pinsan ko, na nakita kong naghirap buong hapon. baka kako busy.tas aksidente, nalaman ko sa nanay ko, may ari pala iyon ng catering business,siya caterer ng party. anlabo. mayaman pa sa akin baka ibato sa akin pera ko hahaha
9. pinag-e-emcee ako ng nanay ko. walang program. wow. akala niya madali e. so, siya nag-emcee. siya rin nagpa-games. alam ko na kung saan ako nagmana talaga.
10. mare ang tawag naming magkakapatid sa ante ningneng. bagong panganak ako kay dagat or ayin, lumuwas siya at nag-ayos sila ni mami ng mga gamit namin sa bahay (sa kamias, qc pa noon) dahil alam nilang matagal akong di makakakilos nang maayos. sobrang maasikaso din sa kanyang dalawang anak, (ate myra at ate weng) na pareho niyang napa-graduate sa kolehiyo, kahit nabalo siya nang maaga sa unang asawa.
sa lahat ng kapatid ng mama ko, si ante ang pinakamaganda. maganda ang hugis ng kanyang mata, bilog na bilog. maganda ang cheek bone, pang-beauty queen. may dimples din siyang tuldok sa magkabilang gilid ng bibig. at napakaganda ng personality. magaan. kasi ay napakamasiyahin niya. parang walang masamang iniisip sa kapwa. unlike yung nanay ko, masiyahin nga pero kung ano anong sama ng loob at rant ang lumalabas sa bibig in the most inappropriate times hahahaha. at ito nga palang ante ko, kapag nagagalit, pinagtatawanan lang namin dahil may punto siya kapag siya'y nagsasalita. tas imbes na magalit ay nahahawa siya sa tawa naming magkakapatid.
recently ay na-stroke siya. naka-wheelchair na ngayon at di nakakapagsalita. pero kitang kita sa mga mata na nauunawaan niya kami, ang mga tawa namin, ang bday song namin, ang pagbati ng buong angkan, ang panunudyo ng mga kapatid niya sa pangunguna ng nanay ko, ang sakripisyo ng kanyang panganay para makauwi ito at ang buong pamilya makapiling lang siya ngayong pasko.
dati ko pa iniisip, san ko kaya magagamit ang #feelingblessedt? dito na nga, dito.
umuwi mula sa middle east ang panganay niyang si ate myra (ang pinsan kong ubod ng ganda, sumasali at nananalo sa beauty contest noong kabataan niya), kasama ang asawa na egyptian at dalawang anak na omg mga kamukha ni mama mary hahahaha tingnan sa photos i swear!
nag-enjoy naman ako, although medyo naubos ang extrovert powers ko doon. kakaiba, ano? if you know me alam mong kahit 365 days a year tayong mag-small talk, di kita aatrasan, ganon ako kamapagpatol sa mga kuwentuhan, kakilala di kakilala kaibigan bespren sino ka pa, fight!
anyway, notes ko on that trip:
1. wow beb para kang artista, yan ang bungad sa akin ng ilan sa mga pinsan ko. walang espesyal sa akin that day pero baka ganito ang artista sa kanila: maputi tas me lipstick na pulang pula
2. wag magrenta ng sound system. magrenta na lang ng videoke tas patayin ang music. puwede kasing mic lang ang gamitin. makakatipid sa ganitong paraan. nanay ko nag-tip niyan ke ate myra.
3. mahilig sa ginto at nai-impress sa ginto ang matatanda
4. asahan mo nang may hihimas sa usli mong tiyan at magtatanong sa iyo ng buntis ka ba na parang naninita sa aktibidades ng matris mo di mo naman siya ob gyne. hende ako bontes te malaki lang tiyan kooo
5. ang laki lang talaga ng pamilyang pilipino. ante angkel pinsan asawa ng pinsan pamangkin sa pinsan apo sa pinsan pinsan ng pinsan anak ng tokwa bigla na lang may nagmamano sa iyo. wtf.
6. buhay pa cindys bakeshop. ayeah!
7. may camella homes at amaya (ng ayala) sa urdaneta pangasinan. mga bukirin na kinonvert into residential areas.
8. maaga kami dumating. sa likod ng bahay, naabutan naming nagluluto ang ilang babae at lalaki. isa rito ay pinsan ko. sabi ko ambait naman ni ate, kahit may caterer naman ay ipinagluluto pa rin ang ante namin. bigyan ko ng pamasko ito mamaya. baka gusto niyang bumili ng bagong damit, kupas kupas na suot niya at mukhang kailangan din niyang magpa-parlor o magsuklay man lang! after the party, nagrolyo na ako ng pera sa palad ko para pasimpleng iabot sa kanya. kaso di ko na mahanap yung pinsan ko, na nakita kong naghirap buong hapon. baka kako busy.tas aksidente, nalaman ko sa nanay ko, may ari pala iyon ng catering business,siya caterer ng party. anlabo. mayaman pa sa akin baka ibato sa akin pera ko hahaha
9. pinag-e-emcee ako ng nanay ko. walang program. wow. akala niya madali e. so, siya nag-emcee. siya rin nagpa-games. alam ko na kung saan ako nagmana talaga.
10. mare ang tawag naming magkakapatid sa ante ningneng. bagong panganak ako kay dagat or ayin, lumuwas siya at nag-ayos sila ni mami ng mga gamit namin sa bahay (sa kamias, qc pa noon) dahil alam nilang matagal akong di makakakilos nang maayos. sobrang maasikaso din sa kanyang dalawang anak, (ate myra at ate weng) na pareho niyang napa-graduate sa kolehiyo, kahit nabalo siya nang maaga sa unang asawa.
sa lahat ng kapatid ng mama ko, si ante ang pinakamaganda. maganda ang hugis ng kanyang mata, bilog na bilog. maganda ang cheek bone, pang-beauty queen. may dimples din siyang tuldok sa magkabilang gilid ng bibig. at napakaganda ng personality. magaan. kasi ay napakamasiyahin niya. parang walang masamang iniisip sa kapwa. unlike yung nanay ko, masiyahin nga pero kung ano anong sama ng loob at rant ang lumalabas sa bibig in the most inappropriate times hahahaha. at ito nga palang ante ko, kapag nagagalit, pinagtatawanan lang namin dahil may punto siya kapag siya'y nagsasalita. tas imbes na magalit ay nahahawa siya sa tawa naming magkakapatid.
recently ay na-stroke siya. naka-wheelchair na ngayon at di nakakapagsalita. pero kitang kita sa mga mata na nauunawaan niya kami, ang mga tawa namin, ang bday song namin, ang pagbati ng buong angkan, ang panunudyo ng mga kapatid niya sa pangunguna ng nanay ko, ang sakripisyo ng kanyang panganay para makauwi ito at ang buong pamilya makapiling lang siya ngayong pasko.
dati ko pa iniisip, san ko kaya magagamit ang #feelingblessedt? dito na nga, dito.
Tuesday, December 17, 2019
vista/villar
ang mga vista ay pag aari ng mga villar. kamag anak ng mga villar ang mayor at iba pang opisyal ng las pinas, tulad ng mayor at congresswoman.
itong pa festival sa las pinas na ginanap sa isang property ng mga villar ay ginastusan ng local government unit.
tapos may pakontes pa sila, streetdancing, mga estudyante ang kasali.
in short, ayaw magbayad ng performers ng mga villar. ayaw din gastusan ang launching ng kanilang property at produkto.
patalinuhan lang talaga, ano?
ang ganid lang. pagkayaman-yaman na, ayaw pa ring magbahagi ng pera.
maligayang pasko, lalo na sa mga taga las pinas.
itong pa festival sa las pinas na ginanap sa isang property ng mga villar ay ginastusan ng local government unit.
tapos may pakontes pa sila, streetdancing, mga estudyante ang kasali.
in short, ayaw magbayad ng performers ng mga villar. ayaw din gastusan ang launching ng kanilang property at produkto.
patalinuhan lang talaga, ano?
ang ganid lang. pagkayaman-yaman na, ayaw pa ring magbahagi ng pera.
maligayang pasko, lalo na sa mga taga las pinas.
Friday, December 13, 2019
xmas party ng ccp cultural content department
xmas party ng ccp cultural content department kanina. super thank you sa aming host na sina mam libertine dela cruz, ang aming head.
diy tour sa intramuros sa umaga, lunch buffet sa barbara's pagkatapos.
mga natutuhan ko:
1. nasa tabi ng lyceum ang museo limtuaco (museum ng alak hahaha tara na mga besh, may entrance fee nga lang)
2. may museo intramuros, around 2 block from san agustin church. free entrance, no fee!
3. sarado na ang san agustin church pag walang misa. para makita mo ang loob nito, kailangang magbayad ng san agustin museum fee. magbubukas ang simbahan sa publiko pagsapit ng 5pm, oras ng misa.
4. napakaraming residential area sa gilid gilid ng main road ng intramuros.
5. patok ang bambike sa foreigners! andaming customers nito kanina. bike lang din naman iyon hahaha sana dumami ang nagpaparenta ng bike doon.
6. puesto na ang name ng la monja, ang shop ni carlos celdran sa tabi ng casa manila museum at barbara's resto
7. may napakaganda at napakalaking lugar ang barbara's resto. mas elegante siya kaysa sa main dining area nito.
8. masarap ang food sa barbara's! sila pala ang nagsu-supply ng pagkain noon sa ccp, as in employees' food!
9. may attic museum sa itaas ng barbara's. P100 ang entrance fee. di namin ito naakyat. i think it deserves a whole afternoon, at lunch lang talaga kami doon, sayang.
10. intramuros never fails to make me proud, as a manileno and as a Filipino
diy tour sa intramuros sa umaga, lunch buffet sa barbara's pagkatapos.
mga natutuhan ko:
1. nasa tabi ng lyceum ang museo limtuaco (museum ng alak hahaha tara na mga besh, may entrance fee nga lang)
2. may museo intramuros, around 2 block from san agustin church. free entrance, no fee!
3. sarado na ang san agustin church pag walang misa. para makita mo ang loob nito, kailangang magbayad ng san agustin museum fee. magbubukas ang simbahan sa publiko pagsapit ng 5pm, oras ng misa.
4. napakaraming residential area sa gilid gilid ng main road ng intramuros.
5. patok ang bambike sa foreigners! andaming customers nito kanina. bike lang din naman iyon hahaha sana dumami ang nagpaparenta ng bike doon.
6. puesto na ang name ng la monja, ang shop ni carlos celdran sa tabi ng casa manila museum at barbara's resto
7. may napakaganda at napakalaking lugar ang barbara's resto. mas elegante siya kaysa sa main dining area nito.
8. masarap ang food sa barbara's! sila pala ang nagsu-supply ng pagkain noon sa ccp, as in employees' food!
9. may attic museum sa itaas ng barbara's. P100 ang entrance fee. di namin ito naakyat. i think it deserves a whole afternoon, at lunch lang talaga kami doon, sayang.
10. intramuros never fails to make me proud, as a manileno and as a Filipino
birthday treat!
a day before my bday
nasa sm aura smx convention center ako. ipelikula 2019 ang tema ng xmas party ng ipophl. naimbitahan ako na mag-judge dito kasama si sir cito beltran at direk john moll ng abs cbn.
sobra akong nag-enjoy! there were 7 groups at nagtanghal sila ng versions nila ng mga pelikulang mano po, bagets, ang panday, darna, iskul bukol, mulawin, at ibong adarna.
ang bongga ng mga production, grabe. from make up to costumes to props and set design, ang bongga. halimbawa ay nakita kong nagda-drums (traditional drums) si atty louie calvario during mano po production. earlier, nakita kong tinuturuan siya para makapag-drums siya nang maayos. so, meron pa siyang teacher na hindi taga ipophl. at meron ding lion dance, 2 ang lion. im sure may teacher din ang grupo para dito dahil hindi naman madali ang magpagalaw ng lion. ilan pang halimbawa:
ang mga pakpak ng mulawin at ravena, ang gaganda talaga, hanggang balahibo, magaganda!
ang puno kung saan nakadapo ang ibong adarna, gold!
ang costume ng ibong adarna, napakaganda rin! very colorful and shiny, parang mystical na ibon talaga ang tao na nakasuot nito
ang 1st place ay darna, 2nd ang panday, 3rd, ibong adarna. parehong action-packed, maraming stunts at may magagaling na actors ang darna at panday. kuwento wise, mas lamang ang panday. pero mas heavy sa production at mas mabilis ang pace ng darna. medyo nahirapan kami kung ano ang gagawing 1st placer. so sabi ko,mas na utilize ang mga member ng group sa buong production ng darna. kasi may roles talaga ang mga tao na part ng production. community ang bida, bukod kay darna. sa ang panday, mas konti ang nagtanghal, at sa 2 tao lang nakasentro ang kuwento. kaya ang nanalo ay ang darna. opkors di ko na isiningit na 3 henerasyon ng darna ang ipinakita sa production. girl x 3 power!
after ng productions, may surprise pala ang employees sa ipophl director general (dg) na si josephine r. santiago. may video greetings sila at pa-flowers. kasi pala it was her last christmas with ipophl. nasa dulo na siya ng kanyang term as dg. kaya nagpapaalam na sila sa kanya at siya sa kanila.
after the video presentation, nagspeech si dg. ang haba hahaha. marami siyang points. pero the thought that was running through my head that moment was: woooow pabday ng universe sa akin, for me to be part of this farewell event for an idol.
noong nasa filcols ako, 2010 to 2012, naging active ako sa ipophl activities bec of dg ricardo blancaflor. isa siya sa pinakamahusay at masipag na govt employee na nakilala ko. noong nagpapaalam na siya, end of term din, anong lungkot ko. sayang, kako, ang sipag ni sir.
not knowing na mas masipag pala ang papalit dito. iyon nga si atty josephine r santiago.
grabehan ang ipophl activities pag upo niya hanggang sa taon na ito, ang kanyang last yr as dg. napakaraming programang nailunsad at proyektong naisakatuparan, ang pinaka importante, siyempre biased ako dahil nasa artistic at creative sector ako, ay ang creation ng bureau of copyright. but even before she was able to create this bureau, matagal ko na siyang idol dahil sa mga ginagawa niya for i.p. and the country.
at eto, bigla-bigla, i get to spend an afternoon listening to her staff and the people who have worked with her in the past years.
pauwi ako, sakay ng bgc bus na palabas ng edsa, nagpasalamat ako sa universe. yep! it was definitely a birthday treat!
bonus pa ng universe: i was on time, kahit ako, hindi makapaniwala, e hahaha. saka i was able to see and meet again some creative industry friends like ms beng reyes, sir jun briola and atty louie calvario, at ang pogi ng co judge kong si direk john moll! pero ang pinakabongga talaga ay napanood ko ang pagkanta ni mam josephine santiago para sa mga ipophl employee. kinanta niya ang awiting journey na pinasikat ni lea salonga (what a journey it has been....) but wait there's more! nakapag-picture din ako sa market market ng ilang christmas tree, isasali ko sa xmas tree photo contest ng sister ni poy na si dok rianne verzo. advance bday treats nga!
nasa sm aura smx convention center ako. ipelikula 2019 ang tema ng xmas party ng ipophl. naimbitahan ako na mag-judge dito kasama si sir cito beltran at direk john moll ng abs cbn.
sobra akong nag-enjoy! there were 7 groups at nagtanghal sila ng versions nila ng mga pelikulang mano po, bagets, ang panday, darna, iskul bukol, mulawin, at ibong adarna.
ang bongga ng mga production, grabe. from make up to costumes to props and set design, ang bongga. halimbawa ay nakita kong nagda-drums (traditional drums) si atty louie calvario during mano po production. earlier, nakita kong tinuturuan siya para makapag-drums siya nang maayos. so, meron pa siyang teacher na hindi taga ipophl. at meron ding lion dance, 2 ang lion. im sure may teacher din ang grupo para dito dahil hindi naman madali ang magpagalaw ng lion. ilan pang halimbawa:
ang mga pakpak ng mulawin at ravena, ang gaganda talaga, hanggang balahibo, magaganda!
ang puno kung saan nakadapo ang ibong adarna, gold!
ang costume ng ibong adarna, napakaganda rin! very colorful and shiny, parang mystical na ibon talaga ang tao na nakasuot nito
ang 1st place ay darna, 2nd ang panday, 3rd, ibong adarna. parehong action-packed, maraming stunts at may magagaling na actors ang darna at panday. kuwento wise, mas lamang ang panday. pero mas heavy sa production at mas mabilis ang pace ng darna. medyo nahirapan kami kung ano ang gagawing 1st placer. so sabi ko,mas na utilize ang mga member ng group sa buong production ng darna. kasi may roles talaga ang mga tao na part ng production. community ang bida, bukod kay darna. sa ang panday, mas konti ang nagtanghal, at sa 2 tao lang nakasentro ang kuwento. kaya ang nanalo ay ang darna. opkors di ko na isiningit na 3 henerasyon ng darna ang ipinakita sa production. girl x 3 power!
after ng productions, may surprise pala ang employees sa ipophl director general (dg) na si josephine r. santiago. may video greetings sila at pa-flowers. kasi pala it was her last christmas with ipophl. nasa dulo na siya ng kanyang term as dg. kaya nagpapaalam na sila sa kanya at siya sa kanila.
after the video presentation, nagspeech si dg. ang haba hahaha. marami siyang points. pero the thought that was running through my head that moment was: woooow pabday ng universe sa akin, for me to be part of this farewell event for an idol.
noong nasa filcols ako, 2010 to 2012, naging active ako sa ipophl activities bec of dg ricardo blancaflor. isa siya sa pinakamahusay at masipag na govt employee na nakilala ko. noong nagpapaalam na siya, end of term din, anong lungkot ko. sayang, kako, ang sipag ni sir.
not knowing na mas masipag pala ang papalit dito. iyon nga si atty josephine r santiago.
grabehan ang ipophl activities pag upo niya hanggang sa taon na ito, ang kanyang last yr as dg. napakaraming programang nailunsad at proyektong naisakatuparan, ang pinaka importante, siyempre biased ako dahil nasa artistic at creative sector ako, ay ang creation ng bureau of copyright. but even before she was able to create this bureau, matagal ko na siyang idol dahil sa mga ginagawa niya for i.p. and the country.
at eto, bigla-bigla, i get to spend an afternoon listening to her staff and the people who have worked with her in the past years.
pauwi ako, sakay ng bgc bus na palabas ng edsa, nagpasalamat ako sa universe. yep! it was definitely a birthday treat!
bonus pa ng universe: i was on time, kahit ako, hindi makapaniwala, e hahaha. saka i was able to see and meet again some creative industry friends like ms beng reyes, sir jun briola and atty louie calvario, at ang pogi ng co judge kong si direk john moll! pero ang pinakabongga talaga ay napanood ko ang pagkanta ni mam josephine santiago para sa mga ipophl employee. kinanta niya ang awiting journey na pinasikat ni lea salonga (what a journey it has been....) but wait there's more! nakapag-picture din ako sa market market ng ilang christmas tree, isasali ko sa xmas tree photo contest ng sister ni poy na si dok rianne verzo. advance bday treats nga!
Monday, December 2, 2019
valenzuela writers workshop 2019
kagabi ito around 1030, di ko na naipost, hahaha nakatulog na ako kaloka
just got home from valenzuela writers workshop (vww) 2019. sobrang saya. pakahusay ng fellows, pakagaling ng panelists, pakasigasig ng organizers at volunteers, paka-generous ng lgu! dami kong natutuhan.
photos taken by me on the last day of the workshop (dec 1).
congratulations at salamat sa lahat, lalo na sa workshop director nito na si sir nonon carandang. ipinasa ni sir jerry gracio ang korona sa kanya last year matapos maidaos ang unang valenzuela writers workshop.
for vww 2019, salamat sa panelists na sina sir jerry, sir nonon, sir joselito de los reyes, ms deane camua, sir chuckberry pascual, at marren arana adan who is also one of the organizers. siya ang presidente ng valenzuela arts and literary society (vals). unang proyekto nila ang workshop na ito na ginanap noong nob 30-dec 1 sa museo valenzuela under the guidance of its head sir jonathan balsamo. katuwang ni marren sa vals si rogerick fernandez at si ms. rochelle silverio, na siyang librarian ng pamantasan ng lungsod ng valenzuela. sa nasabing library naman nagmula ang volunteers ng vww 2019. katuwang din sa proyektong ito ang intertextual division ng ccp.
kumusta sa bayan ninyo? may pa-workshop din ba para sa papausbong na mga manunulat?
sana meron. sana oil.
pagkat anumang para sa panitikan ay para sa bayan.
just got home from valenzuela writers workshop (vww) 2019. sobrang saya. pakahusay ng fellows, pakagaling ng panelists, pakasigasig ng organizers at volunteers, paka-generous ng lgu! dami kong natutuhan.
photos taken by me on the last day of the workshop (dec 1).
congratulations at salamat sa lahat, lalo na sa workshop director nito na si sir nonon carandang. ipinasa ni sir jerry gracio ang korona sa kanya last year matapos maidaos ang unang valenzuela writers workshop.
for vww 2019, salamat sa panelists na sina sir jerry, sir nonon, sir joselito de los reyes, ms deane camua, sir chuckberry pascual, at marren arana adan who is also one of the organizers. siya ang presidente ng valenzuela arts and literary society (vals). unang proyekto nila ang workshop na ito na ginanap noong nob 30-dec 1 sa museo valenzuela under the guidance of its head sir jonathan balsamo. katuwang ni marren sa vals si rogerick fernandez at si ms. rochelle silverio, na siyang librarian ng pamantasan ng lungsod ng valenzuela. sa nasabing library naman nagmula ang volunteers ng vww 2019. katuwang din sa proyektong ito ang intertextual division ng ccp.
kumusta sa bayan ninyo? may pa-workshop din ba para sa papausbong na mga manunulat?
sana meron. sana oil.
pagkat anumang para sa panitikan ay para sa bayan.
Wednesday, November 20, 2019
From Hiwa to Biyak: The Story of One Aklat (Sanaysay ni Beverly Wico Siy)
From Hiwa to Biyak: The Story of One Aklat (Sanaysay ni Beverly Wico Siy)
Ang message ng talk ko ay ang isang kuwento ay puwedeng maging isang libro.
Ang ibabahagi ko sa inyo ngayon ay ang kuwento ng Biyak, isa sa aking mga libro.
Umpisahan natin sa libro kong It’s A Mens World. This collection of essays about childhood was published by Anvil Publishing in 2011. Ano-ano ang laman nito? Ang perspective ko bilang isang anak ng broken home, ang Ermita, Manila, hometown ng tatay ko, at ang Pangasinan na hometown ng nanay ko.
Isa sa mga sanaysay ko rito ay pinamagatang Hiwa. Tungkol ito sa aksidenteng nangyari sa akin noong ako ay 8 years old. Ikinuwento ko rito ang isa sa mga trabaho ko sa karinderya ng auntie ko sa Urdaneta, Pangasinan, tagagupit ng karton para iparikit sa apoy ng mga bumibili sa amin ng sigarilyo. Ang gamit ko sa paggupit ng karton ng Winston at Hope ay isang malaki at mabigat na metal na gunting. Isang gabi, habang ginagawa ko ito mula sa mataas na mesa ng karinderya, nahulog ang gunting sa lupa. Hindi ako nasugatan o nadaplisan man lang nang mahulog ito. Mula sa mesa ay sinubukan ko itong pulutin. Subok. Subok. Stretch. Subok. Bigla akong nalaglag sa lupa! Agad akong tumayo dahil nakita kong nagtinginan ang mga pinsan ko at auntie, at ang mga lalaking kustomer ng karinderya (nasa tapat ito ng bagsakan ng isda). Ayun na. Naghisterikal ang auntie ko. Sa hindi malaman na dahilan, may pulang mantsa sa puwitan ng shorts ko. Akala nila, ako ay nahiwa ng gunting.
Dinala ako sa ospital at doon po ay binutingting ang aking hiwa, ineksamin ang aking kaluluwa. At lahat ng kamag-anak ko sa buong Pilipinas ay naroon po, nanonood, nag-aabang sa sasabihin ng doktor dahil kabadong-kabado sila. Lagot nga naman sila sa nanay ko.
I wrote that painful childhood memoir because I wanted adult family members to know, may hiya po ang bata. Nakakadama iyan ng hiya, akala lang ninyo, hindi. Nanliliit siya kahit maliit na siyang talaga.
Anyway, this particular essay caught my friend Joshelle’s attention. Nag-text siya agad sa akin pagkabasa niya nito. Relate daw siya. Apparently, may katulad siyang karanasan. Ikinuwento niya sa akin ito sa email, sa pm, sa text at sa personal nang magkita kami! Tawa kami nang tawa. Ang o-OA ng matatanda! Mga walang galang sa katawan ng bata! Grabe!
It was in 2016 when she wrote the story called Nang Dumanak ang Dugo. Tungkol ito sa isang high school student na gustong-gustong maging OB-gyne. Gusto niyang maging doctor ng pekpek. Ang reason pala, which the story will later reveal, ay dahil noong bata siya, naaksidente siya at ang napuruhan ay ang kanyang hita at pekpek. Isinugod siya sa ospital, naoperahan siya right there, natahi, at awa ng diyos, after so many years, gumaling naman ang biyak. Pero mula noon, naging conscious siya sa kanyang ari. Normal pa ba ito? Teka, ano ba ang itsura ng normal na pekpek? Research siya. Research. Mega-research. Natural, ilang daang pekpek ang nakita niya. At lagi niyang ikinukumpara ang sarili sa mga ito. Normal ka ba? Bakit iba ka? E, bakit iyon iba? Ito rin iba?
Ang sagot, iba-iba kasi talaga.
Nang mabasa ko ang kuwento na ito, na-amuse ako. Pati ako napatanong sa sarili, teka, may standard look nga ba para sa pekpek? Standard? May nagtatakda ng standard? So, sa mga pekpek, sino? Hanggang dito, sinusundan ako ng hinayupak na ISO na iyan?
Dahil diyan, napa-research din ako!
And I therefore conclude, batay sa research ko, anuman ang itsura niyan, pekpek iyan!
Normal!
Pasok sa banga!
Binago ko na rin ang pamagat ng kuwento ni Joshelle. It became Biyak.
And to make other people see our point, our exclamation point, rather, I decided to create an illustrated version of the story.
Come November, nakagawa po ako ng mga 30 drawing ng pekpek. Laban na, text plus illustrations equals publication. Dahil mahirap kami, photocopy lang ang nagawa naming libro-librohan. Meaning, they were all in black and white. Alam ninyo ang nangyari? Ito ay naging coloring book! For adults.
Perfect!
Inilabas namin ang pekpektyur book na ito noong BLTX 2016. Better Living Through Xeroxography movement kung saan ipinakikilala at ibinebenta ang mga zine, photocopied, stapled publications! Sa Ilyong’s ito ginanap, isang videokehan sa Cubao. Sold out ang Biyak. Sampu lang kasi ang binenta namin doon. At thank God, may sampu kaming kaibigan na napilit naming bumili!
Pagdating ng 2017, nag-decide kami ng husband ko, Ronald Verzo, who owns Balangay Books, na gawin na siyang full blown na libro. Gusto namin, ang style ay pinagsanib na Geronimo Stilton at Marissa Moss Amelia books. Colorful ang loob.
Itong Biyak 2.0, naiisip namin, pang-high school pa rin, hindi na siya coloring book. May text pa rin, mas marami na ang illustration.
Illustrator ba ako? Hindi. May training ba ako sa illustration? Wala.
Nagbasa-basa lang ako ng mga komiks, graphic design books at magazines, nag-trace ako ng mga Hello Kitty, at iba pang cartoon character. Sige, laban na. Fight. Fight. Fight. Binasa ko ang kuwento nang mga 100 times, no joke. My husband and I edited it. Then we presented it to Joshelle from time to time. But in the process of creating the illustrations, I continued editing the story.
At napakarami kong tanong habang nagdo-drawing ako. Ganon pala iyon!
Paano nga ba ido-drawing ang mens at ang dugo nang hindi paulit-ulit ang image na nalilikha? Paano nga ba magpapakita ng kirot nang hindi nagpapakita ng mukha? Hindi ako marunong mag-drawing ng mukha! Paano nga ba uulitin ang isang drawing nang hindi siya nagiging boring, kung kakailanganin mo uli ang imahen sa ibang pahina? Napakarami kong draft nang ginagawa ang mga ito. Napakarami kong drawing. I had a full time job, I had a 2 year old son. Pero siya, sige, drawing, matapos lang ito. Puyatan kung puyatan. Hanggang sa finally, natapos ko na ang pagdo-drawing ko sa mga pahina.
So, tapos na ang Biyak?
Hindi pa!
Dahil noong nilatag na ang mga drawing at text, noong ni-layout na, makikita mo ang mga imbalance sa images sa ilang pahina. Nawawala ang pacing ng kuwento nang magka-illustrations na ito. Hindi puwede. The illustrations must enhance the story, di ba? Adjust-adjust kami ng husband ko, both sa layout, at sa drawing. Drawing na naman ako. Umay na umay na ako sa kuwento! Kakabasa ko sa dugo, dumudugo na rin ang utak ko at mata.
Until… final version was presented to Joshelle. Wala namang violent reaction from her, thank God.
Eto, printing na.
Pinag-usapan namin ni Papa P, kanino kami magpapaimprenta. We have options, marami kaming contacts. Kaya lang, since manipis ang Biyak, ang gusto namin ay iyong imprentang subok ang kalidad, hindi lang sa printing kundi lalo na sa binding.
So… we chose Central Books.
Napakaganda ng quality ng printing. Marami nga ang nagtatanong sa amin kung talaga bang indie published ang books namin kapag nakikita nila ang mga ito. Usually kasi kapag independently published or self-published ang books, chaka ang layout, ang papel at ang printing.
So, 2018, we got in touch with Central Books, particularly with Miss Hazel Nichole Sadian. Hazel was our intern in CCP Intertextual Division. Sobrang husay niyan, sa major publishing project namin sa CCP, she gave editing and proofreading services for a 500-page book, it was a good book content-wise, and more importantly, kahit massive siyang libro, it was released on time because of Hazel’s collaborative work and focus. The book is called the Virgin Labfest Anthology 3.
Anyway, finally, super, super finally, Biyak was published in 2018, two years mula nang maisulat ni Joshelle ang kuwentong Nang Dumanak ang Dugo, at seven years mula nang ma-inspire siya sa Hiwa ko.
But wait there’s more!
I am very, very proud to share with you the fact that Biyak became a finalist of the National Book Awards for the … wait for it… hold it…. graphic literature category!
Mantakin ninyo!
So, I wish to take this opportunity to thank our author Joshelle Montanano for her wonderful story.
Tandaan ninyo: isang kuwento, puwedeng maging isang libro!
Diskartehan n’yo lang.
At this point, I also would like to thank Central Books, Sir Paolo Sibal and the Publish on Demand team, especially Hazel and her colleague Miss Elaine Royo. Salamat po sa napakagandang pag-imprenta sa Biyak.
Dahil sa inyo, sa November 23, pupunta po ang first time book author na si Joshelle at kaming mag-asawa sa awarding ceremony ng National Book Awards sa National Museum.
Pero hindi lang para sa Biyak ito.
We are going there because another book of ours is a finalist, the Salamin at iba pang kuwento by Almayrah Tiburon from Marawi, Mindanao.
And another book of ours, P’wera Bisita by Emmanuel Barrameda of Catanduanes, Bicol region, won as the best book of short fiction in Filipino!
Ang mga libro pong ito ay pinaimprenta din namin dito sa Central Books! May printer ka na, may award ka pa.
This is where my presentation ends. Let's repeat my message for you:
Ang isang kuwento, puwedeng maging isang libro.
Pakatandaan ang nangyari sa from hiwa to biyak: the story of one aklat!
Ang message ng talk ko ay ang isang kuwento ay puwedeng maging isang libro.
Ang ibabahagi ko sa inyo ngayon ay ang kuwento ng Biyak, isa sa aking mga libro.
Umpisahan natin sa libro kong It’s A Mens World. This collection of essays about childhood was published by Anvil Publishing in 2011. Ano-ano ang laman nito? Ang perspective ko bilang isang anak ng broken home, ang Ermita, Manila, hometown ng tatay ko, at ang Pangasinan na hometown ng nanay ko.
Isa sa mga sanaysay ko rito ay pinamagatang Hiwa. Tungkol ito sa aksidenteng nangyari sa akin noong ako ay 8 years old. Ikinuwento ko rito ang isa sa mga trabaho ko sa karinderya ng auntie ko sa Urdaneta, Pangasinan, tagagupit ng karton para iparikit sa apoy ng mga bumibili sa amin ng sigarilyo. Ang gamit ko sa paggupit ng karton ng Winston at Hope ay isang malaki at mabigat na metal na gunting. Isang gabi, habang ginagawa ko ito mula sa mataas na mesa ng karinderya, nahulog ang gunting sa lupa. Hindi ako nasugatan o nadaplisan man lang nang mahulog ito. Mula sa mesa ay sinubukan ko itong pulutin. Subok. Subok. Stretch. Subok. Bigla akong nalaglag sa lupa! Agad akong tumayo dahil nakita kong nagtinginan ang mga pinsan ko at auntie, at ang mga lalaking kustomer ng karinderya (nasa tapat ito ng bagsakan ng isda). Ayun na. Naghisterikal ang auntie ko. Sa hindi malaman na dahilan, may pulang mantsa sa puwitan ng shorts ko. Akala nila, ako ay nahiwa ng gunting.
Dinala ako sa ospital at doon po ay binutingting ang aking hiwa, ineksamin ang aking kaluluwa. At lahat ng kamag-anak ko sa buong Pilipinas ay naroon po, nanonood, nag-aabang sa sasabihin ng doktor dahil kabadong-kabado sila. Lagot nga naman sila sa nanay ko.
I wrote that painful childhood memoir because I wanted adult family members to know, may hiya po ang bata. Nakakadama iyan ng hiya, akala lang ninyo, hindi. Nanliliit siya kahit maliit na siyang talaga.
Anyway, this particular essay caught my friend Joshelle’s attention. Nag-text siya agad sa akin pagkabasa niya nito. Relate daw siya. Apparently, may katulad siyang karanasan. Ikinuwento niya sa akin ito sa email, sa pm, sa text at sa personal nang magkita kami! Tawa kami nang tawa. Ang o-OA ng matatanda! Mga walang galang sa katawan ng bata! Grabe!
It was in 2016 when she wrote the story called Nang Dumanak ang Dugo. Tungkol ito sa isang high school student na gustong-gustong maging OB-gyne. Gusto niyang maging doctor ng pekpek. Ang reason pala, which the story will later reveal, ay dahil noong bata siya, naaksidente siya at ang napuruhan ay ang kanyang hita at pekpek. Isinugod siya sa ospital, naoperahan siya right there, natahi, at awa ng diyos, after so many years, gumaling naman ang biyak. Pero mula noon, naging conscious siya sa kanyang ari. Normal pa ba ito? Teka, ano ba ang itsura ng normal na pekpek? Research siya. Research. Mega-research. Natural, ilang daang pekpek ang nakita niya. At lagi niyang ikinukumpara ang sarili sa mga ito. Normal ka ba? Bakit iba ka? E, bakit iyon iba? Ito rin iba?
Ang sagot, iba-iba kasi talaga.
Nang mabasa ko ang kuwento na ito, na-amuse ako. Pati ako napatanong sa sarili, teka, may standard look nga ba para sa pekpek? Standard? May nagtatakda ng standard? So, sa mga pekpek, sino? Hanggang dito, sinusundan ako ng hinayupak na ISO na iyan?
Dahil diyan, napa-research din ako!
And I therefore conclude, batay sa research ko, anuman ang itsura niyan, pekpek iyan!
Normal!
Pasok sa banga!
Binago ko na rin ang pamagat ng kuwento ni Joshelle. It became Biyak.
And to make other people see our point, our exclamation point, rather, I decided to create an illustrated version of the story.
Come November, nakagawa po ako ng mga 30 drawing ng pekpek. Laban na, text plus illustrations equals publication. Dahil mahirap kami, photocopy lang ang nagawa naming libro-librohan. Meaning, they were all in black and white. Alam ninyo ang nangyari? Ito ay naging coloring book! For adults.
Perfect!
Inilabas namin ang pekpektyur book na ito noong BLTX 2016. Better Living Through Xeroxography movement kung saan ipinakikilala at ibinebenta ang mga zine, photocopied, stapled publications! Sa Ilyong’s ito ginanap, isang videokehan sa Cubao. Sold out ang Biyak. Sampu lang kasi ang binenta namin doon. At thank God, may sampu kaming kaibigan na napilit naming bumili!
Pagdating ng 2017, nag-decide kami ng husband ko, Ronald Verzo, who owns Balangay Books, na gawin na siyang full blown na libro. Gusto namin, ang style ay pinagsanib na Geronimo Stilton at Marissa Moss Amelia books. Colorful ang loob.
Itong Biyak 2.0, naiisip namin, pang-high school pa rin, hindi na siya coloring book. May text pa rin, mas marami na ang illustration.
Illustrator ba ako? Hindi. May training ba ako sa illustration? Wala.
Nagbasa-basa lang ako ng mga komiks, graphic design books at magazines, nag-trace ako ng mga Hello Kitty, at iba pang cartoon character. Sige, laban na. Fight. Fight. Fight. Binasa ko ang kuwento nang mga 100 times, no joke. My husband and I edited it. Then we presented it to Joshelle from time to time. But in the process of creating the illustrations, I continued editing the story.
At napakarami kong tanong habang nagdo-drawing ako. Ganon pala iyon!
Paano nga ba ido-drawing ang mens at ang dugo nang hindi paulit-ulit ang image na nalilikha? Paano nga ba magpapakita ng kirot nang hindi nagpapakita ng mukha? Hindi ako marunong mag-drawing ng mukha! Paano nga ba uulitin ang isang drawing nang hindi siya nagiging boring, kung kakailanganin mo uli ang imahen sa ibang pahina? Napakarami kong draft nang ginagawa ang mga ito. Napakarami kong drawing. I had a full time job, I had a 2 year old son. Pero siya, sige, drawing, matapos lang ito. Puyatan kung puyatan. Hanggang sa finally, natapos ko na ang pagdo-drawing ko sa mga pahina.
So, tapos na ang Biyak?
Hindi pa!
Dahil noong nilatag na ang mga drawing at text, noong ni-layout na, makikita mo ang mga imbalance sa images sa ilang pahina. Nawawala ang pacing ng kuwento nang magka-illustrations na ito. Hindi puwede. The illustrations must enhance the story, di ba? Adjust-adjust kami ng husband ko, both sa layout, at sa drawing. Drawing na naman ako. Umay na umay na ako sa kuwento! Kakabasa ko sa dugo, dumudugo na rin ang utak ko at mata.
Until… final version was presented to Joshelle. Wala namang violent reaction from her, thank God.
Eto, printing na.
Pinag-usapan namin ni Papa P, kanino kami magpapaimprenta. We have options, marami kaming contacts. Kaya lang, since manipis ang Biyak, ang gusto namin ay iyong imprentang subok ang kalidad, hindi lang sa printing kundi lalo na sa binding.
So… we chose Central Books.
Napakaganda ng quality ng printing. Marami nga ang nagtatanong sa amin kung talaga bang indie published ang books namin kapag nakikita nila ang mga ito. Usually kasi kapag independently published or self-published ang books, chaka ang layout, ang papel at ang printing.
So, 2018, we got in touch with Central Books, particularly with Miss Hazel Nichole Sadian. Hazel was our intern in CCP Intertextual Division. Sobrang husay niyan, sa major publishing project namin sa CCP, she gave editing and proofreading services for a 500-page book, it was a good book content-wise, and more importantly, kahit massive siyang libro, it was released on time because of Hazel’s collaborative work and focus. The book is called the Virgin Labfest Anthology 3.
Anyway, finally, super, super finally, Biyak was published in 2018, two years mula nang maisulat ni Joshelle ang kuwentong Nang Dumanak ang Dugo, at seven years mula nang ma-inspire siya sa Hiwa ko.
But wait there’s more!
I am very, very proud to share with you the fact that Biyak became a finalist of the National Book Awards for the … wait for it… hold it…. graphic literature category!
Mantakin ninyo!
So, I wish to take this opportunity to thank our author Joshelle Montanano for her wonderful story.
Tandaan ninyo: isang kuwento, puwedeng maging isang libro!
Diskartehan n’yo lang.
At this point, I also would like to thank Central Books, Sir Paolo Sibal and the Publish on Demand team, especially Hazel and her colleague Miss Elaine Royo. Salamat po sa napakagandang pag-imprenta sa Biyak.
Dahil sa inyo, sa November 23, pupunta po ang first time book author na si Joshelle at kaming mag-asawa sa awarding ceremony ng National Book Awards sa National Museum.
Pero hindi lang para sa Biyak ito.
We are going there because another book of ours is a finalist, the Salamin at iba pang kuwento by Almayrah Tiburon from Marawi, Mindanao.
And another book of ours, P’wera Bisita by Emmanuel Barrameda of Catanduanes, Bicol region, won as the best book of short fiction in Filipino!
Ang mga libro pong ito ay pinaimprenta din namin dito sa Central Books! May printer ka na, may award ka pa.
This is where my presentation ends. Let's repeat my message for you:
Ang isang kuwento, puwedeng maging isang libro.
Pakatandaan ang nangyari sa from hiwa to biyak: the story of one aklat!
Tuesday, November 12, 2019
iso, blurbs at copyright ng editor
things to do
MA THESIS!
iso compliance
reply kay juan bautista
Hello uli! Ang filcols ay isang org ng authors at publishers na nagsama-sama para makatulong sa pag...
Blurbs
Adelma Salvador
Francisco montesena
Jayson nbdb
Raissa falgui
dominic
Emman barrameda
Norman wilwayco
edit amang's manuscript
medyo marami akong tasks, ano?
MA THESIS!
iso compliance
reply kay juan bautista
Hello uli! Ang filcols ay isang org ng authors at publishers na nagsama-sama para makatulong sa pag...
Blurbs
Adelma Salvador
Francisco montesena
Jayson nbdb
Raissa falgui
dominic
Emman barrameda
Norman wilwayco
edit amang's manuscript
medyo marami akong tasks, ano?
books for filipino teens or young adults
Mga akdang pang-teenager, pang-young adult at pang-12 to 18 years old
Puwede ring gamitin ang mga ito sa subject na agham panlipunan o social science
Personal ni Rene O. Villanueva- kahirapan, pagsisikap, edukasyon, pamilya
Anina ng Alon ni Eguene Evasco- indigenous peoples of the Philippines- Badjao
Salingkit: A 1986 Diary by Cyan Abad-Jugo -martial law, freedom
At the school gate by Sandra Nicole Roldan- martial law, freedom
Mga libreng libro tungkol sa LGBT na gawa ng Mulat Sulat 2018 group- gender sensitivity, children’s rights -DOWLOAD YOUR COPIES FOR FREE at tinyurl.com/mulatsulat
Toto O. ni Maine Lasar- kahirapan, pamilya
Supremo ni Zi Xuq- social responsibility
Janus Silang series by Edgar Samar- tungkol sa Philippine Mythology, pamilya, teknolohiya at kabataan
Utos Ng Hari at Iba Pang Kuwento ni Jun Cruz Reyes – pang-aapi, kontrol, pagsunod at pagsuway sa awtoridad
Tutubi-tutubi, Wag Kang Magpahuli sa Mamang Salbahe ni Jun Cruz Reyes- martial law, Kalayaan
Puwede ring gamitin ang mga ito sa subject na agham panlipunan o social science
Personal ni Rene O. Villanueva- kahirapan, pagsisikap, edukasyon, pamilya
Anina ng Alon ni Eguene Evasco- indigenous peoples of the Philippines- Badjao
Salingkit: A 1986 Diary by Cyan Abad-Jugo -martial law, freedom
At the school gate by Sandra Nicole Roldan- martial law, freedom
Mga libreng libro tungkol sa LGBT na gawa ng Mulat Sulat 2018 group- gender sensitivity, children’s rights -DOWLOAD YOUR COPIES FOR FREE at tinyurl.com/mulatsulat
Toto O. ni Maine Lasar- kahirapan, pamilya
Supremo ni Zi Xuq- social responsibility
Janus Silang series by Edgar Samar- tungkol sa Philippine Mythology, pamilya, teknolohiya at kabataan
Utos Ng Hari at Iba Pang Kuwento ni Jun Cruz Reyes – pang-aapi, kontrol, pagsunod at pagsuway sa awtoridad
Tutubi-tutubi, Wag Kang Magpahuli sa Mamang Salbahe ni Jun Cruz Reyes- martial law, Kalayaan
Tuesday, November 5, 2019
movies that talk about copyright as of Nov 2019
Dahil adik si Poy sa mga pelikulang banyaga, at lagi naman akong napapatutok sa computer kapag nanonood siya ng mga ito, nakatuklas ako ng ilang pelikulang banyaga na tumatalakay sa ilang usapin sa copyright. ahaha ang weird naming mag-asawa ano? siya adik sa pelikula, ako, adik sa copyright!
anyway, heto ang ilan sa mga sinasabi kong pelikula:
1. julie and julia
ang bida rito ay sina amy adams as julie at meryl streep as julia. 2009 pa ipinalabas ang pelikulang ito na tungkol sa pagluluto ng mga pagkaing French. si julie ay isang modernong amerikana na nagbabasa ng cookbook na isinulat ni julia child. si julia child naman ay amerikanang namuhay sa Paris, France pagkatapos ng World War II. kasama ang dalawang French na babae, sumulat siya ng cookbook tungkol sa French cuisine, ang target audience nila ay mga amerikana. habang pina-finalize nila ang libro (na umabot ng 760 plus pages grabe!), naghanap sila ng paraan para ma-publish ito. isa sa mga natagpuan nila ay si Irma Rombauer na author ng pinakamamahal nilang cookbook na bestseller at sobrang sikat nang panahon na iyon, ang The Joy of Cooking. sa pelikula, ikinuwento ni Irma kung paanong naging libro ang kanyang cookbook. nagbayad daw siya ng $3,000 sa publisher at na-publish nga ito. siyempre, nang time na iyon, napakalaki ng $3,000! gulat na gulat sina Julia Child, hindi sila makapaniwala na si irma pa ang nagbayad para lang maging libro ang cookbook nito. sa isip-isip ko, aba, halimbawa ito ng self-publishing, a! pero hindi doon nagtapos ang kuwento ni Irma. may nagkainteres daw na publisher sa inilathala niyang libro, ang Bobbs-Merrill Company. mula noon ay dumami ang printed copies ng kanyang cookbook at mas lumawak din ang distribution nito. pero nagulat sina julia nang walang ibang lumabas sa bibig ni irma kundi puro reklamo. sa publisher niya! dahil niloko daw siya nito, kinuha ang kanyang copyright para sa current edition at sa naunang edition na sinelf-publish niya. nanlumo sina julia child sa narinig. in short, parang natakot sila sa publishing business.
ako naman, noong napanood ko ito, nagulat ako dahil dati pa pala ay ganito na ang ninja moves ng mga publisher! talaga naman! at ang masama roon, namana ng mga publisher ngayon ang ganyang ninja moves, at umabot pa yan sa pinas!
2. about a boy
ang bida rito ay si hugh grant as will freeman. 2002 pa ipinalabas ang pelikulang ito. ang pelikulang ito ay tungkol kay will, isang lalaking walang trabaho, walang ginagawa sa bahay at buhay niya araw-araw. pero hindi siya financially naghihirap. in fact, he has a comfortable life! saan galing ang pera niya? dito pumapasok ang copyright. ang tatay ni will ay composer ng isang sikat na sikat na christmas song. deds na ang kanyang tatay. at dahil naipapamana ang copyright, nakakatanggap si will ng royalties mula sa kita ng musical work ng kanyang tatay. gustong-gusto ko ang pelikulang ito dahil bukod sa heartwarming ang kuwento, ipinapakita rin dito kung paanong nakikinabang ang mga tagapagmana ng musicians, na artist ding maituturing. in short, ipinapakita dito ang isang halimbawa ng pamumuhay na maaaring makamit ng tagapagmana ng isang filipinong alagad ng sining.
3. paper towns
ang bida rito ay sina Nat Wolffe as Q at Cara Delevingne as Margo. 2015 lang ito ipinalabas. napanood namin ito ni poy sa moa! konting trivia muna, binasa ko nang mga 15 times ang nobelang pinaghanguan ng pelikula, before, during and after ng pagsasalin namin dito ni poy. yes, around 15x talaga. pinili ito ni poy kaysa sa iba pang nobela ni john green dahil nabalitaan niyang gagawin itong pelikula at naisip namin na mas malaki ang chances na mabenta ang salin namin kapag ganon. pero waley, nag-flop sa pinas ang pelikula, flop din ang salin!
anyway, o eto ang tungkol sa copyright. itong si q ay may crush kay margo since bata pa sila. nag-teenager na sila't lahat-lahat, di pa rin niya masabi ang feelings para sa dalaga. isang araw, bigla na lang nawala itong si margo. siyempre, hinanap siya ni q. may mga natagpuan na clues si q at sinundan niya ito nang sinundan para matagpuan si margo. ang nangyari ay na-obssess pala itong si margo sa isang lugar sa new york na kung tawagin ay agloe. pero ang agloe pala ay isang lugar na sa mapa lang nag-e-exist. in short, japeyks. kasi, noon palang unang panahon, ang mga kompanya na gumagawa ng mapa ay nagkokopyahan lang ng mapa tas piniprint nila at ibinebenta ang mga ito. kaya ang ginagawa ng ibang kompanya (at ng cartographer o iyong mga tagagawa mismo ng mapa) ay naglalagay sila ng copyright trap sa kanilang mapa. nagsisingit sila ng mga pekeng bayan o kaya ng kalsada sa ginagawa nilang mapa. imbento lang ito, pati pangalan ng lugar, imbento. ngayon, once na kinopya ng ibang cartographer o kompanya ang mapa nila, tiyak na masasama rito ang mga isiningit na imbentong lugar. pung! ayun na, huli! puwede na nilang gamiting ebidensiya ang mapa para sa copyright infringement case laban sa nangopya ng kanilang mapa. ang galing, ano? sa pelikula, nag-road trip si q at ang kanyang mga kaibigan para lang mahanap ang agloe at si Margo. happy ending ba? aba, nood na. or puwede rin namang bilhin mo na lang ang filipino version ng libro. kitakits sa national bookstore,my friend. shameless plugging, ano?
4. coco
opkors, ang pinakasikat na pelikula tungkol sa araw ng mga patay, ang coco!
tungkol ito sa batang si miguel na ang pamilya ay puro sapatero at lahat sila ay di mahilig sa musika. actually, banned ang musika sa bahay nila. dahil... ang lolo ni miguel sa talampakan ay isang musician at isang araw, bigla itong naglaho. akala ng lola sa talampakan ni miguel, si lola imelda, siya ay inabandona ng kanyang asawa. ang pangalan ng anak ni lola imelda and the husband ay... coco. si coco ang lola sa tuhod ni miguel. ahahaha medyo andaming character, ano? typical latin american lit! ang pelikulang ito ay galing sa librong coco. anyway, nagrebelde si miguel dahil gusto niya talagang maging musikero, gaya ng kanyang lolo sa talampakan, na ayon sa isang putol na picture, ay inakala niyang si ernesto dela cruz, isang sikat na sikat na singer at gitarista na nagmula sa sta. cecilia, ang hometown ni miguel. ang pinakasikat nitong kanta, ang remember me, ang siyang paborito sa lahat ni miguel.
nang tangkain ni miguel na hiramin ang mismong gitara ni ernesto sa libingan nito, napunta siya sa mundo ng mga espiritu ng mga patay na. pinursue niya na makilala si ernesto sa tulong ng isang lalaki, si hector. si hector naman, ang pakay kay miguel ay mautusan itong maibalik sa ofrenda (altar ng mga yumaong mahal sa buhay) ang picture niya para maalala pa rin siya ng mga mahal sa buhay at di siya tuluyang mawala sa mundo ng mga espiritu. paniniwala ng mga taga-mexico na hindi naglalaho ang mga espiritu ng mga mahal natin sa buhay na pumanaw na kapag naaalala pa rin natin sila at ipinagdarasal sa ofrenda na punompuno ng picture frames ng dead loved ones. si hector, nanghihina na, kasi ang tanging picture niya ay nasa kanya. nasa mundo ng mga espiritu. etong si miguel ang tangi niyang pag-asa dahil makakabalik ito sa natural world.
so nagtulungan ang dalawa.
finally nang matunton ni miguel si ernesto dela cruz, hindi siya nahirapan na kumbinsihin itong magkamag-anak sila. humingi siya ng blessing dito upang makabalik na siya sa natural world at ipagpatuloy ang pangarap na maging musikero. pero may natuklasan si miguel. nagkaharap kasi sina ernesto at hector. dati pala silang magkaibigan at tandem sa musical gigs. at... ang mga kanta pala ni ernesto dela cruz, ang dahilan ng kanyang pagsikat, ay puro kanta ni hector. nang magpapaalam na si hector para umuwi sa asawa at anak, nagalit si ernesto. nilason niya si hector at namatay ito, walang nakaalam sa tunay na pangyayari.
natuklasan din ni miguel na si hector ang tunay niyang lolo sa talampakan. ito pala ang may ari ng mukha ng pinunit na bahagi ng family picture ng lola coco niya.
lahat ng kanta ni hector ay kinamkam ni ernesto at pinagkakitaan ito ni ernesto. sumikat siya bilang performer, singer at actor. so nag-plagiarize na siya, nag-infringe pa! ang remember me ang kanta ni hector para sa anak na si coco.
may happy ending naman ang pelikulang ito. dahil dinala ni miguel ang kanyang mga natuklasan sa natural world, tinanggalan ng dangal ang lahat ng alaala ni ernesto dela cruz. ang munting bahay nina miguel ay nagmistulang museo bilang pag-alaala sa musikerong si hector at ang kanyang imortal na mga awit. si miguel naman, siya ang resident musician ng kanilang pamilya.
5. yesterday
directed by danny boyle. tungkol ito sa mga kanta ng beatles. medyo hindi magaganda ang reviews sa film na ito, pero ako, tuwang-tuwa. simpleng love story siya pero may pagka-magic realism/fantasy.
marami pang pelikula ang tumatalakay sa copyright issues, im sure. may mairerekomenda ba kayo sa munting listahan na ito? idagdag lang po sa comment box! salamat in advance.
anyway, heto ang ilan sa mga sinasabi kong pelikula:
1. julie and julia
ang bida rito ay sina amy adams as julie at meryl streep as julia. 2009 pa ipinalabas ang pelikulang ito na tungkol sa pagluluto ng mga pagkaing French. si julie ay isang modernong amerikana na nagbabasa ng cookbook na isinulat ni julia child. si julia child naman ay amerikanang namuhay sa Paris, France pagkatapos ng World War II. kasama ang dalawang French na babae, sumulat siya ng cookbook tungkol sa French cuisine, ang target audience nila ay mga amerikana. habang pina-finalize nila ang libro (na umabot ng 760 plus pages grabe!), naghanap sila ng paraan para ma-publish ito. isa sa mga natagpuan nila ay si Irma Rombauer na author ng pinakamamahal nilang cookbook na bestseller at sobrang sikat nang panahon na iyon, ang The Joy of Cooking. sa pelikula, ikinuwento ni Irma kung paanong naging libro ang kanyang cookbook. nagbayad daw siya ng $3,000 sa publisher at na-publish nga ito. siyempre, nang time na iyon, napakalaki ng $3,000! gulat na gulat sina Julia Child, hindi sila makapaniwala na si irma pa ang nagbayad para lang maging libro ang cookbook nito. sa isip-isip ko, aba, halimbawa ito ng self-publishing, a! pero hindi doon nagtapos ang kuwento ni Irma. may nagkainteres daw na publisher sa inilathala niyang libro, ang Bobbs-Merrill Company. mula noon ay dumami ang printed copies ng kanyang cookbook at mas lumawak din ang distribution nito. pero nagulat sina julia nang walang ibang lumabas sa bibig ni irma kundi puro reklamo. sa publisher niya! dahil niloko daw siya nito, kinuha ang kanyang copyright para sa current edition at sa naunang edition na sinelf-publish niya. nanlumo sina julia child sa narinig. in short, parang natakot sila sa publishing business.
ako naman, noong napanood ko ito, nagulat ako dahil dati pa pala ay ganito na ang ninja moves ng mga publisher! talaga naman! at ang masama roon, namana ng mga publisher ngayon ang ganyang ninja moves, at umabot pa yan sa pinas!
2. about a boy
ang bida rito ay si hugh grant as will freeman. 2002 pa ipinalabas ang pelikulang ito. ang pelikulang ito ay tungkol kay will, isang lalaking walang trabaho, walang ginagawa sa bahay at buhay niya araw-araw. pero hindi siya financially naghihirap. in fact, he has a comfortable life! saan galing ang pera niya? dito pumapasok ang copyright. ang tatay ni will ay composer ng isang sikat na sikat na christmas song. deds na ang kanyang tatay. at dahil naipapamana ang copyright, nakakatanggap si will ng royalties mula sa kita ng musical work ng kanyang tatay. gustong-gusto ko ang pelikulang ito dahil bukod sa heartwarming ang kuwento, ipinapakita rin dito kung paanong nakikinabang ang mga tagapagmana ng musicians, na artist ding maituturing. in short, ipinapakita dito ang isang halimbawa ng pamumuhay na maaaring makamit ng tagapagmana ng isang filipinong alagad ng sining.
3. paper towns
ang bida rito ay sina Nat Wolffe as Q at Cara Delevingne as Margo. 2015 lang ito ipinalabas. napanood namin ito ni poy sa moa! konting trivia muna, binasa ko nang mga 15 times ang nobelang pinaghanguan ng pelikula, before, during and after ng pagsasalin namin dito ni poy. yes, around 15x talaga. pinili ito ni poy kaysa sa iba pang nobela ni john green dahil nabalitaan niyang gagawin itong pelikula at naisip namin na mas malaki ang chances na mabenta ang salin namin kapag ganon. pero waley, nag-flop sa pinas ang pelikula, flop din ang salin!
anyway, o eto ang tungkol sa copyright. itong si q ay may crush kay margo since bata pa sila. nag-teenager na sila't lahat-lahat, di pa rin niya masabi ang feelings para sa dalaga. isang araw, bigla na lang nawala itong si margo. siyempre, hinanap siya ni q. may mga natagpuan na clues si q at sinundan niya ito nang sinundan para matagpuan si margo. ang nangyari ay na-obssess pala itong si margo sa isang lugar sa new york na kung tawagin ay agloe. pero ang agloe pala ay isang lugar na sa mapa lang nag-e-exist. in short, japeyks. kasi, noon palang unang panahon, ang mga kompanya na gumagawa ng mapa ay nagkokopyahan lang ng mapa tas piniprint nila at ibinebenta ang mga ito. kaya ang ginagawa ng ibang kompanya (at ng cartographer o iyong mga tagagawa mismo ng mapa) ay naglalagay sila ng copyright trap sa kanilang mapa. nagsisingit sila ng mga pekeng bayan o kaya ng kalsada sa ginagawa nilang mapa. imbento lang ito, pati pangalan ng lugar, imbento. ngayon, once na kinopya ng ibang cartographer o kompanya ang mapa nila, tiyak na masasama rito ang mga isiningit na imbentong lugar. pung! ayun na, huli! puwede na nilang gamiting ebidensiya ang mapa para sa copyright infringement case laban sa nangopya ng kanilang mapa. ang galing, ano? sa pelikula, nag-road trip si q at ang kanyang mga kaibigan para lang mahanap ang agloe at si Margo. happy ending ba? aba, nood na. or puwede rin namang bilhin mo na lang ang filipino version ng libro. kitakits sa national bookstore,my friend. shameless plugging, ano?
4. coco
opkors, ang pinakasikat na pelikula tungkol sa araw ng mga patay, ang coco!
tungkol ito sa batang si miguel na ang pamilya ay puro sapatero at lahat sila ay di mahilig sa musika. actually, banned ang musika sa bahay nila. dahil... ang lolo ni miguel sa talampakan ay isang musician at isang araw, bigla itong naglaho. akala ng lola sa talampakan ni miguel, si lola imelda, siya ay inabandona ng kanyang asawa. ang pangalan ng anak ni lola imelda and the husband ay... coco. si coco ang lola sa tuhod ni miguel. ahahaha medyo andaming character, ano? typical latin american lit! ang pelikulang ito ay galing sa librong coco. anyway, nagrebelde si miguel dahil gusto niya talagang maging musikero, gaya ng kanyang lolo sa talampakan, na ayon sa isang putol na picture, ay inakala niyang si ernesto dela cruz, isang sikat na sikat na singer at gitarista na nagmula sa sta. cecilia, ang hometown ni miguel. ang pinakasikat nitong kanta, ang remember me, ang siyang paborito sa lahat ni miguel.
nang tangkain ni miguel na hiramin ang mismong gitara ni ernesto sa libingan nito, napunta siya sa mundo ng mga espiritu ng mga patay na. pinursue niya na makilala si ernesto sa tulong ng isang lalaki, si hector. si hector naman, ang pakay kay miguel ay mautusan itong maibalik sa ofrenda (altar ng mga yumaong mahal sa buhay) ang picture niya para maalala pa rin siya ng mga mahal sa buhay at di siya tuluyang mawala sa mundo ng mga espiritu. paniniwala ng mga taga-mexico na hindi naglalaho ang mga espiritu ng mga mahal natin sa buhay na pumanaw na kapag naaalala pa rin natin sila at ipinagdarasal sa ofrenda na punompuno ng picture frames ng dead loved ones. si hector, nanghihina na, kasi ang tanging picture niya ay nasa kanya. nasa mundo ng mga espiritu. etong si miguel ang tangi niyang pag-asa dahil makakabalik ito sa natural world.
so nagtulungan ang dalawa.
finally nang matunton ni miguel si ernesto dela cruz, hindi siya nahirapan na kumbinsihin itong magkamag-anak sila. humingi siya ng blessing dito upang makabalik na siya sa natural world at ipagpatuloy ang pangarap na maging musikero. pero may natuklasan si miguel. nagkaharap kasi sina ernesto at hector. dati pala silang magkaibigan at tandem sa musical gigs. at... ang mga kanta pala ni ernesto dela cruz, ang dahilan ng kanyang pagsikat, ay puro kanta ni hector. nang magpapaalam na si hector para umuwi sa asawa at anak, nagalit si ernesto. nilason niya si hector at namatay ito, walang nakaalam sa tunay na pangyayari.
natuklasan din ni miguel na si hector ang tunay niyang lolo sa talampakan. ito pala ang may ari ng mukha ng pinunit na bahagi ng family picture ng lola coco niya.
lahat ng kanta ni hector ay kinamkam ni ernesto at pinagkakitaan ito ni ernesto. sumikat siya bilang performer, singer at actor. so nag-plagiarize na siya, nag-infringe pa! ang remember me ang kanta ni hector para sa anak na si coco.
may happy ending naman ang pelikulang ito. dahil dinala ni miguel ang kanyang mga natuklasan sa natural world, tinanggalan ng dangal ang lahat ng alaala ni ernesto dela cruz. ang munting bahay nina miguel ay nagmistulang museo bilang pag-alaala sa musikerong si hector at ang kanyang imortal na mga awit. si miguel naman, siya ang resident musician ng kanilang pamilya.
5. yesterday
directed by danny boyle. tungkol ito sa mga kanta ng beatles. medyo hindi magaganda ang reviews sa film na ito, pero ako, tuwang-tuwa. simpleng love story siya pero may pagka-magic realism/fantasy.
marami pang pelikula ang tumatalakay sa copyright issues, im sure. may mairerekomenda ba kayo sa munting listahan na ito? idagdag lang po sa comment box! salamat in advance.
Wednesday, October 30, 2019
outline para sa book ko about stocks/financial management
1. pagtitipid
as early as an 8 year old me with an alkansiya given by dadi. nang mangupit ako, sabi niya, sino ba niloloko mo? di ba sarili mo rin?
me as nanay
pagtitipid ng nanay ko
2. pag-iipon at pagbabangko, include ang adventures with time deposit
3. obstacles, challenges like... credit card hahaha
walang ipon noong panahon na may credit card ako!
ex na mayaman pero di magaling mag-manage ng pera
4. setting the 1m in stock market as goal
muma's help and teachings
work at ccp, regular na sahod
rakets
asking officemates to try stocks
5. the journey towards the 1m
the buy and sell, the stupid things i did in stock market, stupid decisions
nanghikayat ako ng iba, omg, mali-mali kami ng decisions hahaha pare-pareho kaming nangangapa, esbat experience
6. things i learned in stock market
summary ng wrong decisions
so may anim na chapters.
kung 24k words itong book na ito gaya ng it's a mens world, meron kang 4000 words per chapter.
that is 4 articles na 1000 words per article for each chapter.
let's say 1 article per week. free flowing, nonstop writing for 1 article per week. by march 30, 2020, i have a first draft of a 24k words manuscript.
ill post here per article. let's see if i can do this challenge. aba baka dapat akong magsulat kahit nasa loob ako ng bus o dyip. kailangang gamitin na ang notes na function ng cellphone.
o siya eto na muna, maaga pa ako bukas! half day kasi kami so kailangan, maaga akong makapasok para di ako ma-absent-an.
as early as an 8 year old me with an alkansiya given by dadi. nang mangupit ako, sabi niya, sino ba niloloko mo? di ba sarili mo rin?
me as nanay
pagtitipid ng nanay ko
2. pag-iipon at pagbabangko, include ang adventures with time deposit
3. obstacles, challenges like... credit card hahaha
walang ipon noong panahon na may credit card ako!
ex na mayaman pero di magaling mag-manage ng pera
4. setting the 1m in stock market as goal
muma's help and teachings
work at ccp, regular na sahod
rakets
asking officemates to try stocks
5. the journey towards the 1m
the buy and sell, the stupid things i did in stock market, stupid decisions
nanghikayat ako ng iba, omg, mali-mali kami ng decisions hahaha pare-pareho kaming nangangapa, esbat experience
6. things i learned in stock market
summary ng wrong decisions
so may anim na chapters.
kung 24k words itong book na ito gaya ng it's a mens world, meron kang 4000 words per chapter.
that is 4 articles na 1000 words per article for each chapter.
let's say 1 article per week. free flowing, nonstop writing for 1 article per week. by march 30, 2020, i have a first draft of a 24k words manuscript.
ill post here per article. let's see if i can do this challenge. aba baka dapat akong magsulat kahit nasa loob ako ng bus o dyip. kailangang gamitin na ang notes na function ng cellphone.
o siya eto na muna, maaga pa ako bukas! half day kasi kami so kailangan, maaga akong makapasok para di ako ma-absent-an.
new goal as a writer
nagsa-submit ako ngayon sa mga call for submission. gusto kong makapag-publish pa ng mga akda. maganda talaga na may bangko ka ng mga akda. meaning sulat lang nang sulat, kahit tungkol saan, kung wala man iyang paglalagyan ngayon, may paglalagyan iyan bukas.
na-publish ako sa montage ng uste. i am so happy. sa mga ganyang pagkakataon ko gustong i-update ang resume ko hahaha kasi para sa akin, mas may katuturan ang publication kaysa ang mga talk o anumang raket.
gusto ko na ring maglabas ng libro ko ng tula. alam ko, maraming magtataas ng kilay. so? mamatay na lang sila sa kaka-criticize. ang importante, hindi opinyon ninyo, ang importante, nakakapagsulat ako.
goal: to write and to write like i am dying tomorrow.
na-publish ako sa montage ng uste. i am so happy. sa mga ganyang pagkakataon ko gustong i-update ang resume ko hahaha kasi para sa akin, mas may katuturan ang publication kaysa ang mga talk o anumang raket.
gusto ko na ring maglabas ng libro ko ng tula. alam ko, maraming magtataas ng kilay. so? mamatay na lang sila sa kaka-criticize. ang importante, hindi opinyon ninyo, ang importante, nakakapagsulat ako.
goal: to write and to write like i am dying tomorrow.
summary ng portfolio ko sa stock market
7 stocks -all red
Range ng loss ay 2.56% to 61.48%
Loss in terms of pesos-279,420.31
Puhunan ever since nagstart ako magcol until now- 1M
2019 Earnings from january to october- 83,700
first earning sa oct 2019
1700 net ang earnings ko from sale of mbt, 2,300 shares
nabenta ko sa halagang P71.35 each noong oct 24
sept 12 noong bumili ako ng mbt, so 42 days waiting time for the 1700 pesos
ang nakuha kong pera from this sale ay ibinili ko ng ecp 20,700 shares @ 9.10, sana mag-go next week. kahit 50 cents lang itaas niyan, malaking halaga na!
what are good buys as of today:
mbt@67.45
plc@0.68
pxp@12.6
Friday, October 25, 2019
ang saya bumalik sa up
ang saya bumalik sa up. nakita ko uli si sir Jimmuel Naval, ang una at tunay kong tatay sa up diliman. freshman ako noon, at ang bespren kong si eris lang ang kakilala ko sa buong unibersidad. e, iba ang course niya. stat. ako, malikhaing pagsulat, so napakaraming oras namin sa eskuwela na hindi magkasama. lagi tuloy akong nangangamba na di ako makakauwi, di makakakain dahil walang-wala akong pera, lagi. saktong papunta lang ng school ang pera ko, ganern, laban na iyan, bahala na sa pag-uwi, hahaha.
si sir jim ang una kong guro sa major subject. walang block section noong araw ang mga malikhaing pagsulat student dahil aapat kami sa kurso namin at di pa kami magkakakilala. si sir jim, ewan ko, kinutuban siguro na patay-gutom ako, hahaha, nag-imbestiga, at nalaman niya na graduate ako ng phil. christian university high school sa malate. alam n'yo, pinsan pala niya ang math teacher at adviser namin noong second year high school, si mam jerlyn diesta? wtf di ba, sobrang small world!
anyway, so, natuklasan na nga ni sir jim na legit ako, at hindi ako umaakting na mahirap, mahirap talaga ako. so, siguro lumambot ang puso, ayun, pumirma ng loan form ko para lang maka-enrol ako sa up. tapos minsan, pag nagkikita kami sa klase niya, nililimusan, este, binibigyan niya ako ng pamasahe sa bus dahil wala na akong pera pabalik ng bahay nina eris or bahay ng nanay ko sa las pinas. at dahil alam niyang mahihiya akong tanggapin ang pera ay maghahanap siya ng gagawin ko, o tatrabahuhin ko, halimbawa ay ang mag-check ng quiz. huwag lang daw akong maingay, dahil hindi quiz ng mga taga up ang pinapa-checkan niya sa akin. quiz ng mga taga-miriam. bawal daw pala iyong full time siyang teacher sa up, tas nagsa-sideline sa ibang school, hahaha!
napakaraming araw akong sinagip ng kabutihan ni sir jim at ng asawa niyang si mam jeanette yasol naval na, imagine, coincidence na naman, teacher namin ni eris sa philo 1, wtf di ba, how small can the world get? salbabida ko talaga ang sir jim, lalong-lalo na noong unang semestre ko sa up, juskolord. andaming anghel sa lupa, thanks, sky. kaya noong kasal ko ay ginawa naming ninong si sir jim.
sa plakard event, dala ni sir jim ang mga estudyante niya sa fil 40, sa malikhaing pagsulat at sa isa pang subject. nang nagko-closing remarks siya ay paulit-ulit ang paghikayat niya sa audience na tangkilikin ang mga gaya naming small press. mabuhey! hanggang ngayon ay sinusuportahan ako ni sir jim sa pamamagitan ng pagtulong sa balangay.
ang nagpakilala kay dr. abueg sa audience ay walang iba kundi si dr. vim Nadera, ang pinakamamahal naming si sir vim! isa rin itong sugo ng langit sa buhay ko, simula undergrad days ko, mga tatlong beses ko siyang naging teacher, saulo ko na nga ang lecture niya tungkol sa mga katutubong tula sa pilipinas, hanggang sa m.a. napakarami kong utang na loob dito, as in. under him after i graduated, naranasan kong mag-lead ng tatlong national poetry contests: ang textanaga, dalitext at dionatext. katuwang ko the whole time ang isa pa niyang anak-anakan at bespren ko noong college, ang napakahusay na manunulat na si salvador biglaen. si sir vim din ang reason kung bakit nabuo ko bilang isang manuskrito ang it's a mens world, dahil requirement iyon sa m.a. class niya. si sir vim din ang nagpakilala sa akin kay poy, mantakin mo nga naman. researcher ako ng panitikan.com na proyekto niya at in-assign niya akong manaliksik tungkol sa mga writers organization. literal na ibinigay niya sa akin ang cellnumber ng presidente ng cavite young writers association noon. sino pa, e di si Ronald Verzo! at si sir vim din ang bumulong sa akin na may opening sa ccp under sir Hermie Beltran. nag-apply agad ako kahit buntis ako kay ayin noon, dahil kailangang-kailangan namin ni papa p ng stable na income. di nakakabuhay ang freelance work kapag may dagat ka na, ano? at haleluya, natanggap naman ako sa ccp.
sa plakard event, nakita ko rin ang kaklase ko sa undergrad na si Vladimeir B. Gonzales, may PhD na siya, ang galing, kainggit! head na ngayon ng up filipino department si vlad. winner! siya ang nag-welcome remarks sa plakard program. dumating din at bumili ng kopya ng plakard si Mykel Andrada, na naging kaklase ko rin yata sa undergrad. pero mas naaalala ko siya bilang ka-batch sa up national writers workshop one point oh, meaning noong friendly pa ang nasabing workshop sa students, at hindi pa nag-a-upgrade. doktor na rin si mykel at head siya ngayon ng up sentro ng wikang filipino.
dumating din si mam Elyrah Loyola Salanga-Torralba, na isa sa mga panelist sa aking thesis proposal defense noong nag-e-m.a. pa ako. that was october 2013, a few months before kami ikinasal ni papa p. akala ko kasi ay magagawa ko ang thesis bago ako mag-asawa. o, ano ka ngayon, bebang? dalawa na thesis mo: dagat at ayin.
sayang at hindi lang kami nakapagkuwentuhan ni mam elyrah dahil ako ang nagmo-moderate ng panayam kay dr. abueg. si Louise Vincent B. Amante na kaklase ko both undergrad at m.a. ay dumating din sa event, nagpahayag ng suporta. andoon din ang kasama ko sa freelance writers guild of the philippines na si Susan Claire Agbayani, tagaroon siya, sa may maginhawa lang. dumating din ang writer na si tilde acuna, nagsori ako at na-stale ang check niya for ani 40 na may tumataginting na 600 pesos, dahil wala siyang time para ipick up at iencash ang check sa ccp. dahil hello, mahina ang five hours sa balikang qc at pasay! kaya... dapat mabago na talaga ang ilang rules sa ccp cashier. dapat gawin itong mas hi tech at mas efficient. like bank transfer na lang angmga bayarin! kung may bangko ang writer o payee, kahit sino pa iyan, tsugok, pasok agad ang pera sa bank account! ewan ko ba at bakit hindi ipinapatupad iyan? gusto pa nila, nagpapa-special power of attorney ang writer? my gulay, sa halagang P600, magpapanotaryo ka pa ba? yung tataa?
dumating din sa plakard event ang mga guro mula sa filipino department, si mam Raniela Barbaza at si sir nilo ocampo, na sayang at di ko naging prof ever! nagstay sila hanggang photo opps at book signing session. Naroon din ang makatang si Emmanuel Quintos Velasco, kabatch ko sa up national writers workshop two point oh. bumili silang lahat ng plakard, yey! nakita ko ang mga staff ng fil dept na si kuya ed at si ate marie, nakatayo malapit kay papa p. at sa food, sila kasi ang nagdala niyon sa venue, haha. biglang naging official photographer naman si sir Virgilio Labial, kaibigan ni sir vim.
siyempre, malilimutan ko ba, nandoon ang tambalan ng taon: dr. abueg at mam julie. itong si mam julie, sa sasakyan (grab!) papuntang up diliman, aba, nagpamana ng mga kuwintas na accessory, lipstick at grayish black na eye liner. e nakahanap din siya ng katapat dahil hindi ako mahilig tumanggi sa mga blessing, haha!
so wala palang tungkol sa librong plakard sa post na ito. walang tungkol kay sir abueg.
sorna. ang plano ko talaga ay mag-discuss ng content ni sir abueg. kaso mo, nasenti ako pagkabalik ko sa up that day. dinaluyong ako ng mga alaala tungkol sa pagmamahal sa akin at sa aking mga pangarap noong unang tapak ko sa up bilang college student.
hayaan n'yo na. alam n'yo, hindi pa ako nakakapagsulat ever tungkol sa mga anghel sa faculty center, sa a.s. 101, a.s. lobby, palma hall, saan pa, sa buong university. so ito na ang simula ko, yey! naiipon ang utang na loob ko sa mga anghel na ito. nagiging mga ngiti sa aking labi, galak sa dibdib.
the road to 1M
mga besh, nadeposit ko na kanina ang huling hulog for my 1m in stock market challenge!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee!!!
tapos na, finally. omg!
hahaha!
yahoo!
sabay-sabay na dumating ang mga collectible. at medyo nagulat din ako na maaga ang pagbabayad sa akin ng isang raket. nagulat ako na maaga dahil... kailan lang iyon, september to be exact. sobrang salamat po, universe.
a few weeks ago nagbe-breakdown na ako dahil sa panic. at sa pagod. dahil kahit anong kayod gawin ko, lagi pa rin kaming kapos. iyon pala, bubuhos ang biyaya pagkatapos ng time period na iyon. parang joke talaga ang buhay, ano? tetestingin ka kung hanggang saan mo kaya. buti di pa ako naloloka.
salamat din sa asawa kong sinakyan ang sagad-sagaran kong pagtitipid, si poy Ronald Verzo! nagtiis siya na wala kaming yaya at kasambahay. siya lang ang araw-araw na naiiwan sa bahay at sa mga bata. siya nagluluto, siya nag-aalaga, kababuyan na ang itsura ng bahay namin noon, hahaha, pero tiniis niya talaga dahil wala kaming mahanap at ayoko pang magkasambahay, higit sa lahat, sayang ang ibabayad sa kasambahay. birthday gift ko rin itong 1m in stock market sa kanya. mayo pa ang kanyang birthday. happy 40, papa p!
salamat din sa anak kong si ej Sean Elijah Siy dahil ang laki ng natipid ko sa kanyang pag-aaral at talaga namang pinagbutihan niya ang kanyang pag-aaral, kahit public school siya all the way. nagtapos siya on time sa PUP at magaganda ang kanyang grades. nakapag-abroad din siya nang ilang ulit dahil sa kanyang sports na wushu, hindi ako pinagagastos niyan sa mga international competition, siya pa ang nag-uuwi ng pasalubong sa amin. wahoo! salamat, salamat, ej! ikaw na ang next na magbubukas ng account sa col, ha?
salamat din sa mother in law ko, si muma. siya ang first teacher ko at siyang nagtiyagang magturo sa akin noon tungkol sa stocks, year 2009 ito. zero knowledge ako, mga besh. malikhaing pagsulat major ako, di ba? matik 'yan, walang gana sa mga numero-numero. math 1 lang ang math namin sa buong college life. tres ang grade ko, hashtag respect. pasang-awa talaga. si muma, tyinaga ako. diyaryo pa ang gamit niya sa pagtuturo sa akin, ine-explain niya ang meaning ng bawat column sa stock market page ng malalaking diyaryo, at kung paano basahin ang maliliit na number doon. kung di dahil sa kanya ay di ko matututuhan ang life hack na ito, ang stock market. baka kung ano ano na ang pinasok kong investment instrument na baka di pa safe kung di niya ipinakilala sa akin ang stocks.
most of all, salamat sa sarili kong nanay, si tisay! dahil sa kanya, natuto akong mag-ipon nang bongga. ang galing mag-ipon ng nanay ko. napapalago niya ang maliit. pinakita niya sa amin na basta panay ang pagsusubi ng pera, lalago at lalago ang anumang maliit. ang tipid niya, ilokana ba naman, at determinado lagi siyang palaguin ang anumang hawak niyang pera. sa legit man o hindi na paraan, hahaha. alam n'yo ba na nagpapa-piso net siya sa bahay niya noon, nagbebenta ng ice tube at nagba-buy and sell ng bote ng gin (iyong nilalagyan ng mantika). ang tawag nga namin sa bahay niya ay junkshop hotel sa dami ng bote, sako-sakong bote. di na rin tumataya sa sugal si tisay, errr... let me correct that, di na siya tumataya nang malaki sa sugal hahahahaha.... natutuhan ko rin sa kanya na kung may gusto ka, paghirapan mo ito. natutuhan ko rin sa kanya ang konsepto ng katarungan sa pamamagitan ng kasabihang kung may isinuksok ka, may aanihin ka. ano raw? haaahahaha. iyong nanay ko ang nagturo sa aming magkakapatid na para ka mabuhay, kailangan matutuhan mong lumangoy nang mag-isa. tanga ka pag nalunod ka, hahayaan ka talaga niyang malunod, ganon. lahat ng uri ng diskarte, sa kanya ko natutuhan. thanks, universe, for giving us tisay!
sa lahat ng bumili ng libro namin at sa lahat ng nagbigay ng raket sa akin at kay papa p, daghang salamat. may kinahinatnan ang inyong ibinigay. hinding-hindi nawaldas, hindi nasayang, kahit isang sentimo.
ano nga pala ang feeling? sobrang relieved! at nadagdagan din ang aking confidence. potek, kaya pala naming ma-achieve ang 1m na yan, sino ang mag-aakala? me nararating din pala talaga ang todong-todong pagkukuripot ko! at higit sa lahat, pag di mo pala talaga inumpisahan, hindi mo matatapos. malaking tulong din ang isinusulat ang new year's resolution. napapaalalahanan ka every january ng target mo or ng goal mo.
#dahilmaydagatnamayayinpa
#theroadto1minstockmarket
#ayokonangmagingstarvingwriterstarnalangpuwede?
i think i'll write a book about this journey. ang title: 'wag tanga sa stock market. tungkol iyan sa mga katangahan ko hahaha medyo makapal itong libro, siguro tatlumpung dangkal, sa dami ba naman ng mga mali kong desisyon sa stocks.
gusto ko rin magsulat tungkol sa mga pagtitipid kong radikal nang maituturing dahil extreme, kuripot overload, tipidity at its finest, only for the dugong ilokanoxchinese people!
salamat sa lahat ng sumubaybay sa journey ko na ito, sa journey namin ni poy. kung kaya namin, mas kaya ninyo.
bday gift ko rin ito sa sarili now that i am turning 40 come december 2019. yes, originally, sa december pa dapat matatapos ang challenge, pero ginawa ko talaga lahat, times two lahat ng effort, matapos lang ito nang mas maaga. kaya i also have to thank myself for that. thank you, self. ikaw na.
but, seriously, you bebang deserve a pat on the back. a haplos on your hair. and an ice cold beer.
shet, walwalan na!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee!!!
tapos na, finally. omg!
hahaha!
yahoo!
sabay-sabay na dumating ang mga collectible. at medyo nagulat din ako na maaga ang pagbabayad sa akin ng isang raket. nagulat ako na maaga dahil... kailan lang iyon, september to be exact. sobrang salamat po, universe.
a few weeks ago nagbe-breakdown na ako dahil sa panic. at sa pagod. dahil kahit anong kayod gawin ko, lagi pa rin kaming kapos. iyon pala, bubuhos ang biyaya pagkatapos ng time period na iyon. parang joke talaga ang buhay, ano? tetestingin ka kung hanggang saan mo kaya. buti di pa ako naloloka.
salamat din sa asawa kong sinakyan ang sagad-sagaran kong pagtitipid, si poy Ronald Verzo! nagtiis siya na wala kaming yaya at kasambahay. siya lang ang araw-araw na naiiwan sa bahay at sa mga bata. siya nagluluto, siya nag-aalaga, kababuyan na ang itsura ng bahay namin noon, hahaha, pero tiniis niya talaga dahil wala kaming mahanap at ayoko pang magkasambahay, higit sa lahat, sayang ang ibabayad sa kasambahay. birthday gift ko rin itong 1m in stock market sa kanya. mayo pa ang kanyang birthday. happy 40, papa p!
salamat din sa anak kong si ej Sean Elijah Siy dahil ang laki ng natipid ko sa kanyang pag-aaral at talaga namang pinagbutihan niya ang kanyang pag-aaral, kahit public school siya all the way. nagtapos siya on time sa PUP at magaganda ang kanyang grades. nakapag-abroad din siya nang ilang ulit dahil sa kanyang sports na wushu, hindi ako pinagagastos niyan sa mga international competition, siya pa ang nag-uuwi ng pasalubong sa amin. wahoo! salamat, salamat, ej! ikaw na ang next na magbubukas ng account sa col, ha?
salamat din sa mother in law ko, si muma. siya ang first teacher ko at siyang nagtiyagang magturo sa akin noon tungkol sa stocks, year 2009 ito. zero knowledge ako, mga besh. malikhaing pagsulat major ako, di ba? matik 'yan, walang gana sa mga numero-numero. math 1 lang ang math namin sa buong college life. tres ang grade ko, hashtag respect. pasang-awa talaga. si muma, tyinaga ako. diyaryo pa ang gamit niya sa pagtuturo sa akin, ine-explain niya ang meaning ng bawat column sa stock market page ng malalaking diyaryo, at kung paano basahin ang maliliit na number doon. kung di dahil sa kanya ay di ko matututuhan ang life hack na ito, ang stock market. baka kung ano ano na ang pinasok kong investment instrument na baka di pa safe kung di niya ipinakilala sa akin ang stocks.
most of all, salamat sa sarili kong nanay, si tisay! dahil sa kanya, natuto akong mag-ipon nang bongga. ang galing mag-ipon ng nanay ko. napapalago niya ang maliit. pinakita niya sa amin na basta panay ang pagsusubi ng pera, lalago at lalago ang anumang maliit. ang tipid niya, ilokana ba naman, at determinado lagi siyang palaguin ang anumang hawak niyang pera. sa legit man o hindi na paraan, hahaha. alam n'yo ba na nagpapa-piso net siya sa bahay niya noon, nagbebenta ng ice tube at nagba-buy and sell ng bote ng gin (iyong nilalagyan ng mantika). ang tawag nga namin sa bahay niya ay junkshop hotel sa dami ng bote, sako-sakong bote. di na rin tumataya sa sugal si tisay, errr... let me correct that, di na siya tumataya nang malaki sa sugal hahahahaha.... natutuhan ko rin sa kanya na kung may gusto ka, paghirapan mo ito. natutuhan ko rin sa kanya ang konsepto ng katarungan sa pamamagitan ng kasabihang kung may isinuksok ka, may aanihin ka. ano raw? haaahahaha. iyong nanay ko ang nagturo sa aming magkakapatid na para ka mabuhay, kailangan matutuhan mong lumangoy nang mag-isa. tanga ka pag nalunod ka, hahayaan ka talaga niyang malunod, ganon. lahat ng uri ng diskarte, sa kanya ko natutuhan. thanks, universe, for giving us tisay!
sa lahat ng bumili ng libro namin at sa lahat ng nagbigay ng raket sa akin at kay papa p, daghang salamat. may kinahinatnan ang inyong ibinigay. hinding-hindi nawaldas, hindi nasayang, kahit isang sentimo.
ano nga pala ang feeling? sobrang relieved! at nadagdagan din ang aking confidence. potek, kaya pala naming ma-achieve ang 1m na yan, sino ang mag-aakala? me nararating din pala talaga ang todong-todong pagkukuripot ko! at higit sa lahat, pag di mo pala talaga inumpisahan, hindi mo matatapos. malaking tulong din ang isinusulat ang new year's resolution. napapaalalahanan ka every january ng target mo or ng goal mo.
#dahilmaydagatnamayayinpa
#theroadto1minstockmarket
#ayokonangmagingstarvingwriterstarnalangpuwede?
i think i'll write a book about this journey. ang title: 'wag tanga sa stock market. tungkol iyan sa mga katangahan ko hahaha medyo makapal itong libro, siguro tatlumpung dangkal, sa dami ba naman ng mga mali kong desisyon sa stocks.
gusto ko rin magsulat tungkol sa mga pagtitipid kong radikal nang maituturing dahil extreme, kuripot overload, tipidity at its finest, only for the dugong ilokanoxchinese people!
salamat sa lahat ng sumubaybay sa journey ko na ito, sa journey namin ni poy. kung kaya namin, mas kaya ninyo.
bday gift ko rin ito sa sarili now that i am turning 40 come december 2019. yes, originally, sa december pa dapat matatapos ang challenge, pero ginawa ko talaga lahat, times two lahat ng effort, matapos lang ito nang mas maaga. kaya i also have to thank myself for that. thank you, self. ikaw na.
but, seriously, you bebang deserve a pat on the back. a haplos on your hair. and an ice cold beer.
shet, walwalan na!
Thursday, October 24, 2019
sa likod ng mga plakard
sa likod ng mga plakard event sa 2nd floor, lobby, palma hall, up diliman. tampok siyempre ang panayam kay dr. efren r. abueg at sa bago niyang libro with balangay.
trivia:
1. ang ligaya ay common na pangalan ng tauhang babae noong panahon ni sir era dahil ito ay nagsisimbolo daw sa aspiration ng filipino, ang maging maligaya.
2. bukod diyan, ang ligaya ay pagpupugay daw nila sa lupang hinirang dahil ang salitang ito ay bahagi ng pambansang awit.
trivia:
1. ang ligaya ay common na pangalan ng tauhang babae noong panahon ni sir era dahil ito ay nagsisimbolo daw sa aspiration ng filipino, ang maging maligaya.
2. bukod diyan, ang ligaya ay pagpupugay daw nila sa lupang hinirang dahil ang salitang ito ay bahagi ng pambansang awit.
ang mga bata, ang eskuwelahan, at ang pag-ibig na walang hanggan
nag ocular sina dagat at ayin sa dlsu dasma para sa upcoming plakard book event sa library ng nasabing paaralan. mali ang gate na nababaan namin dahil tinaranta ng jeepney driver si papa p. nakumbinsi nitong bumaba kami ayun pala napakalayo niyong gate na iyon sa dlsu dasma library. naikot tuloy namin ang buong eskuwelahan nang wala sa oras. anak ng tokwa, nagpapakarga pa nga ang dalawang bata sa amin. mabuti at hindi mainit!
napakaraming halaman at puno ng school na ito. sana makapag-aral sina dagat dito someday para makaupo ako sa isa sa mga puno habang naghihintay sa kanila bilang sundo. mayroon ding manmade na lake dito, botanical garden, sariling simbahan, fountains, museo, olympic sized swimming pool, track and field, mga balon at mga mama mary at santo-santo.
maaayos din ang cr! na-appreciate ko ito nang bongga dahil... potek ilang beses nagpasabog si dagat! buti talaga at marami kaming dalang diaper at damit ng bata. isa iyan sa life hacks para sa parents, always bring extra pairseseses of clothes for the kids and for yourself.
pagdating namin sa library, at sa ofc ni mam, aba nagpagulong-gulong ang dalawang bagets sa carpet. akala mo, noon lang nakaapak sa carpet (e totoo naman hahaha!)
natutuwa akong makita uli si mam mary ann doon sa dlsu. doon ko kasi siya laging nakikita noon, di pa kami ni papa p. ganon ko na katagal kakilala si mam me ann. witness din ako sa tindi ng pagmamahal niya kay sir lirio salvador, ang isa sa pinakamahusay na artist musician na nakilala kong taga-cavite. si sir lir, na hit and run ng motorsiklo isang madaling araw na patawid siya ng kalsada, asan siya? nasa tapat lamang ng espasyo siningdikato, ang creative space na itinatag nila ni mam me ann for cavite artists. naratay si sir lir at si mam me ann ang nag-asikaso sa kanya ever since.
every time i see her, lagi kong naiisip ang matinding kapasidad ng tao na magmahal. tas naiisip ko rin na baka hindi ako tao kasi baka pag mangyari sa amin iyon ni poy, nakup, wala, wala, di ko alam kung ano gagawin ko hahaha. baka idasal ko na lang, gawin na lang akong puno o halaman, itanim sa eskuwelahan na ito at nang mapakinabangan.
napakaraming halaman at puno ng school na ito. sana makapag-aral sina dagat dito someday para makaupo ako sa isa sa mga puno habang naghihintay sa kanila bilang sundo. mayroon ding manmade na lake dito, botanical garden, sariling simbahan, fountains, museo, olympic sized swimming pool, track and field, mga balon at mga mama mary at santo-santo.
maaayos din ang cr! na-appreciate ko ito nang bongga dahil... potek ilang beses nagpasabog si dagat! buti talaga at marami kaming dalang diaper at damit ng bata. isa iyan sa life hacks para sa parents, always bring extra pairseseses of clothes for the kids and for yourself.
pagdating namin sa library, at sa ofc ni mam, aba nagpagulong-gulong ang dalawang bagets sa carpet. akala mo, noon lang nakaapak sa carpet (e totoo naman hahaha!)
natutuwa akong makita uli si mam mary ann doon sa dlsu. doon ko kasi siya laging nakikita noon, di pa kami ni papa p. ganon ko na katagal kakilala si mam me ann. witness din ako sa tindi ng pagmamahal niya kay sir lirio salvador, ang isa sa pinakamahusay na artist musician na nakilala kong taga-cavite. si sir lir, na hit and run ng motorsiklo isang madaling araw na patawid siya ng kalsada, asan siya? nasa tapat lamang ng espasyo siningdikato, ang creative space na itinatag nila ni mam me ann for cavite artists. naratay si sir lir at si mam me ann ang nag-asikaso sa kanya ever since.
every time i see her, lagi kong naiisip ang matinding kapasidad ng tao na magmahal. tas naiisip ko rin na baka hindi ako tao kasi baka pag mangyari sa amin iyon ni poy, nakup, wala, wala, di ko alam kung ano gagawin ko hahaha. baka idasal ko na lang, gawin na lang akong puno o halaman, itanim sa eskuwelahan na ito at nang mapakinabangan.
Wednesday, October 16, 2019
ano ang mga dapat na nasa kontrata ng isang manunulat o tagasalin
tinanong ako ng journalist na si ana santos, ano ba ang mga dapat na makita sa isang makatarungan na publishing contract.
ito ang sagot ko, live list ito, meaning, from time to time ay dapat i-update:
1. sa creator ang copyright (sa visprint, sa creator ito. ano ang ibig sabihin? posible ito. if your publisher tells you otherwise, magduda ka na)
2. may expiry ang contract, may end date. or may x number of copies lamang ang puwedeng ilathala ng publisher at siyang covered ng present contract. sa balangay, sa 100 copies lang nakatali ang author namin. after 100 copies ay another contract na naman ang pag-uusapan.
3. ang tao na kausap mo regarding your work ay dapat nasa kontrata din ang pangalan. either as owner of the company or as witness. meaning, dapat pipirma din siya sa kontrata. huwag sa staff lang ng publisher makipag-usap. hindi iyan mananagot sakaling may mangyaring masama sa kontrata mo o sa dealings mo with the company.
4. i.d. details ng mga pipirma sa kontrata. government issued i.d. dapat like passport, postal id, sss id, gsis id, umid id, etc. mas magandang maghanda ng photocopy ng id para ibigay sa publisher.
5. ilan ang print run per edition (sa anvil, usually, 1k copies per print run)
6. kanino ang rights to transform the work like translation, or transformation from book to film, etc. (sa visprint, sa creator ito, ang galing ano? iyan ang best practice!)
7. ilan ang compli copy for the creator (dapat meron. huwag papayag na walang compli copy ang creator)
8. per copy sold, magkano ang royalty ng creator (sa anvil- 10 to 15% para sa writer, sa vibal- 10% sa children's book writer)
9. posibleng may kahati ka sa royalty, for example, sa mga children's book, may publishers na pinaghahati sa 10% ang writer at ang illustrator, so tig-5% each.
10. kailan matatanggap ng creator ang royalty (sa anvil, tuwing march, sa visprint, 4x a year! sa vibal, pag nagalit ka lang at pag nagsocial
media ka, saka sila magbibigay ng royalty hahahaha) at paano (through bank deposit ba o papupuntahin ka pa sa opis nila? sa visprint at anvil, parehong direkta na ang deposit sa bank account ko ang mga royalty from them)
11. sinasabi din sa kontrata na kahit kailan basta within office hours ay puwede kang mag-inspection ng accounting documents na may kinalaman sa books mo.
12. confidentiality- delikado ito. this might work against you. dahil baka sa confidentiality clause, di ka puwedeng mag-disclose ng detalye ng kontrata sa ibang tao. posibleng inaapi ka na, di mo ito maibahagi sa iba dahil sa clause na iyan. kung ako sa iyo, ipatanggal mo iyan. kung maayos ang publisher, di siya dapat matakot, wala nang confidentiality from your end, ano? dapat may kalayaan kang ibahagi ito sa iba, huwag lang sa social media or sa general public.
13. dapat din, hindi gagawa si creator ng produktong makakaapekto sa sales or directly competes against his/her own work with a publisher. paano naman kikita niyan si publisher kapag ipinamigay mo nang libre ang trabaho mong ilalathala nila?
14. notary segment, para may pormal na basbas ng batas ang kontrata.
15. kung kontrata ng tagasalin, dapat nakasaad sa kontrata na kikilalanin ang tagasalin sa pamamagitan ng paglalagay ng kanyang pangalan sa cover ng akda. (ito ay mungkahi ni rise, isang book lover at writer mula sa palawan!)
16. may sales o royalty report from publisher bago sila magbigay sa iyo ng royalty mismo.
17. magkano ang presyo ng libro kapag ang creator nito ang bibili mula sa publisher.
ito ang sagot ko, live list ito, meaning, from time to time ay dapat i-update:
1. sa creator ang copyright (sa visprint, sa creator ito. ano ang ibig sabihin? posible ito. if your publisher tells you otherwise, magduda ka na)
2. may expiry ang contract, may end date. or may x number of copies lamang ang puwedeng ilathala ng publisher at siyang covered ng present contract. sa balangay, sa 100 copies lang nakatali ang author namin. after 100 copies ay another contract na naman ang pag-uusapan.
3. ang tao na kausap mo regarding your work ay dapat nasa kontrata din ang pangalan. either as owner of the company or as witness. meaning, dapat pipirma din siya sa kontrata. huwag sa staff lang ng publisher makipag-usap. hindi iyan mananagot sakaling may mangyaring masama sa kontrata mo o sa dealings mo with the company.
4. i.d. details ng mga pipirma sa kontrata. government issued i.d. dapat like passport, postal id, sss id, gsis id, umid id, etc. mas magandang maghanda ng photocopy ng id para ibigay sa publisher.
5. ilan ang print run per edition (sa anvil, usually, 1k copies per print run)
6. kanino ang rights to transform the work like translation, or transformation from book to film, etc. (sa visprint, sa creator ito, ang galing ano? iyan ang best practice!)
7. ilan ang compli copy for the creator (dapat meron. huwag papayag na walang compli copy ang creator)
8. per copy sold, magkano ang royalty ng creator (sa anvil- 10 to 15% para sa writer, sa vibal- 10% sa children's book writer)
9. posibleng may kahati ka sa royalty, for example, sa mga children's book, may publishers na pinaghahati sa 10% ang writer at ang illustrator, so tig-5% each.
10. kailan matatanggap ng creator ang royalty (sa anvil, tuwing march, sa visprint, 4x a year! sa vibal, pag nagalit ka lang at pag nagsocial
media ka, saka sila magbibigay ng royalty hahahaha) at paano (through bank deposit ba o papupuntahin ka pa sa opis nila? sa visprint at anvil, parehong direkta na ang deposit sa bank account ko ang mga royalty from them)
11. sinasabi din sa kontrata na kahit kailan basta within office hours ay puwede kang mag-inspection ng accounting documents na may kinalaman sa books mo.
12. confidentiality- delikado ito. this might work against you. dahil baka sa confidentiality clause, di ka puwedeng mag-disclose ng detalye ng kontrata sa ibang tao. posibleng inaapi ka na, di mo ito maibahagi sa iba dahil sa clause na iyan. kung ako sa iyo, ipatanggal mo iyan. kung maayos ang publisher, di siya dapat matakot, wala nang confidentiality from your end, ano? dapat may kalayaan kang ibahagi ito sa iba, huwag lang sa social media or sa general public.
13. dapat din, hindi gagawa si creator ng produktong makakaapekto sa sales or directly competes against his/her own work with a publisher. paano naman kikita niyan si publisher kapag ipinamigay mo nang libre ang trabaho mong ilalathala nila?
14. notary segment, para may pormal na basbas ng batas ang kontrata.
15. kung kontrata ng tagasalin, dapat nakasaad sa kontrata na kikilalanin ang tagasalin sa pamamagitan ng paglalagay ng kanyang pangalan sa cover ng akda. (ito ay mungkahi ni rise, isang book lover at writer mula sa palawan!)
16. may sales o royalty report from publisher bago sila magbigay sa iyo ng royalty mismo.
17. magkano ang presyo ng libro kapag ang creator nito ang bibili mula sa publisher.
close to 1m
heeey 36500 na lang! at mukhang mapupuno ko na iyan bukas or within the week! woho!
salamat, universe! sabay-sabay na dumating ang mga collectible. at medyo nagulat din ako na maaga ang pagbabayad sa akin ng isang raket. nagulat ako na maaga dahil... kailan lang iyon, hehe. sobrang salamat po, universe.
last week lang, nagbe-breakdown na ako sa pagpapanic na kahit anong kayod gawin ko parang lagi pa rin kaming kapos. iyon pala, bubuhos ang biyaya pagkatapos ng linggong iyon hahaha. parang joke talaga ang buhay, ano. tetestingin ka hanggang saan mo kaya. buti di pa ako naloloka.
salamat din sa asawa kong sinakyan ang sagad-sagaran kong pagtitipid. kay poy! nagtiis siya na wala kaming yaya at kasambahay. kababuyan na ang itsura ng bahay namin noon, hahaha, pero tiniis niya talaga dahil ayoko pang magkasambahay at sayang ang ibabayad sa kasambahay. birthday gift ko rin ito sa kanya. happy 40, papa p!
salamat din sa anak kong si ej dahil ang laki ng natipid ko sa kanyang pag-aaral at talaga namang pinagbutihan niya kahit public school siya all the way! nagtapos on time at magaganda ang grades. nakapag-abroad din siya nang hindi ako pinagagastos nang malaki. wahoo! salamat, salamat.
salamat din sa mother in law ko, muma, na nagtiyagang magturo sa akin noon tungkol sa stock market. siya ang first teacher ko, diyaryo pa ang gamit niya, ineexplain niya ang meaning ng bawat column at kung paano basahin ang maliliit na number doon. kung di dahil sa kanya ay di ko matututuhan ang life hack na ito, ang stock market. baka kung ano ano na ang pinasok kong investment instrument na baka di pa safe kung di niya ipinakilala sa akin ang stock market.
most of all, salamat sa sarili kong nanay, si tisay! dahil sa kanya, natuto akong mag-ipon nang bongga. ang galing mag-ipon ng nanay ko. napapalaki niya ang maliit. pinakita niya sa amin na basta panay ang pagsusubi ng pera, lalaki at lalaki ang anumang maliit. ang tipid-tipid niya at determinado siyang palaguin ang pera niya. di na siya tumataya sa sugal, errr... let me correct that, di na siya tumataya nang malaki sa sugal hahahahaha.... natutuhan ko rin sa kanya na kung may gusto ka, paghirapan mo ito. natutuhan ko rin sa kanya ang konsepto ng katarungan sa pamamagitan ng kung may isinuksok ka, may aanihin ka. ano raw? haaahahaha. iyong nanay ko ang nagturo sa aming magkakapatid na para ka mabuhay, kailangan matutuhan mong lumangoy nang mag-isa. tanga ka pag nalunod ka, hahayaan ka talaga niyang malunod, ganon. lahat ng uri ng diskarte, sa kanya ko natutuhan. thanks universe for giving us tisay!
salamat din sa lahat ng sumubaybay sa journey ko na ito, sa journey namin ni poy. kung kaya namin, kaya n'yo rin!
i also have to thank myself. thank you, self. at advanced happy birthday! biruin mo, december target mo, pero natapos mo ang 1m in stock market challenge nang mas maaga! ikaw na!
but, seriously, you bebang deserve a pat in the back. a haplos ion your hair. and an ice cold beer.
walwalan na!
salamat, universe! sabay-sabay na dumating ang mga collectible. at medyo nagulat din ako na maaga ang pagbabayad sa akin ng isang raket. nagulat ako na maaga dahil... kailan lang iyon, hehe. sobrang salamat po, universe.
last week lang, nagbe-breakdown na ako sa pagpapanic na kahit anong kayod gawin ko parang lagi pa rin kaming kapos. iyon pala, bubuhos ang biyaya pagkatapos ng linggong iyon hahaha. parang joke talaga ang buhay, ano. tetestingin ka hanggang saan mo kaya. buti di pa ako naloloka.
salamat din sa asawa kong sinakyan ang sagad-sagaran kong pagtitipid. kay poy! nagtiis siya na wala kaming yaya at kasambahay. kababuyan na ang itsura ng bahay namin noon, hahaha, pero tiniis niya talaga dahil ayoko pang magkasambahay at sayang ang ibabayad sa kasambahay. birthday gift ko rin ito sa kanya. happy 40, papa p!
salamat din sa anak kong si ej dahil ang laki ng natipid ko sa kanyang pag-aaral at talaga namang pinagbutihan niya kahit public school siya all the way! nagtapos on time at magaganda ang grades. nakapag-abroad din siya nang hindi ako pinagagastos nang malaki. wahoo! salamat, salamat.
salamat din sa mother in law ko, muma, na nagtiyagang magturo sa akin noon tungkol sa stock market. siya ang first teacher ko, diyaryo pa ang gamit niya, ineexplain niya ang meaning ng bawat column at kung paano basahin ang maliliit na number doon. kung di dahil sa kanya ay di ko matututuhan ang life hack na ito, ang stock market. baka kung ano ano na ang pinasok kong investment instrument na baka di pa safe kung di niya ipinakilala sa akin ang stock market.
most of all, salamat sa sarili kong nanay, si tisay! dahil sa kanya, natuto akong mag-ipon nang bongga. ang galing mag-ipon ng nanay ko. napapalaki niya ang maliit. pinakita niya sa amin na basta panay ang pagsusubi ng pera, lalaki at lalaki ang anumang maliit. ang tipid-tipid niya at determinado siyang palaguin ang pera niya. di na siya tumataya sa sugal, errr... let me correct that, di na siya tumataya nang malaki sa sugal hahahahaha.... natutuhan ko rin sa kanya na kung may gusto ka, paghirapan mo ito. natutuhan ko rin sa kanya ang konsepto ng katarungan sa pamamagitan ng kung may isinuksok ka, may aanihin ka. ano raw? haaahahaha. iyong nanay ko ang nagturo sa aming magkakapatid na para ka mabuhay, kailangan matutuhan mong lumangoy nang mag-isa. tanga ka pag nalunod ka, hahayaan ka talaga niyang malunod, ganon. lahat ng uri ng diskarte, sa kanya ko natutuhan. thanks universe for giving us tisay!
salamat din sa lahat ng sumubaybay sa journey ko na ito, sa journey namin ni poy. kung kaya namin, kaya n'yo rin!
i also have to thank myself. thank you, self. at advanced happy birthday! biruin mo, december target mo, pero natapos mo ang 1m in stock market challenge nang mas maaga! ikaw na!
but, seriously, you bebang deserve a pat in the back. a haplos ion your hair. and an ice cold beer.
walwalan na!
Saturday, October 12, 2019
creative writing workshop ng varsi 2019
naimbitahan akong mag-panel bukas para sa creative writing workshop 2019 ng varsitarian. sa katha ako. last year, katha rin. kasama sina chuck at jowie. we had a lot of fun! pero kumalat sa lahat na nagpalabas ako ng mga bata hahaha. e kasi naman hndi naman mga nagbasa ng akda ng kapwa nila fellows. nakakainsulto! sabi ko, magbasa muna sa labas tapos bumalik pagkatapos.
3 lang ang nakuha naming entries this year. so definitely, wala nang natanggal. ni-rank na lang sila. tapos a few days before the workshop, may isa pa raw na entry. 8 pages! wow. so iyon ang naging top 1 ko. mahusay namang maglarawan,e. unfortunately, hindi yata ito in-allow nina chuck at sir jowie. kaya ang 3 entries pa rin ang kasama sa aming workshop.
nakakalungkot dahil ang konti na lang ng nagsusulat sa filipino sa uste. at lalong konti ang nagsusulat ng katha. i also mentioned this to wenie noong magkasama kami sa sulo. si wenie kasi ay college of educ, guro siya sa filipino subjects doon. sana next year naman ay dumami pa ang filipino at katha writers sa uste. para tuloy nagiging rare ang mga ito ngayon.
sa ateneo workshop naman, isa lang yata ang nagsulat ng katha sa filipino. kumusta kaya sa dlsu?
ano kaya ang magandang gawin para mapadami pa ang sumasali sa ganito?
mag-campaign? i-social media?
we need writers in our own language, guise. ok lang mahalin ang ibang wika pero importante rin ang writing skills sa sariling wika.
3 lang ang nakuha naming entries this year. so definitely, wala nang natanggal. ni-rank na lang sila. tapos a few days before the workshop, may isa pa raw na entry. 8 pages! wow. so iyon ang naging top 1 ko. mahusay namang maglarawan,e. unfortunately, hindi yata ito in-allow nina chuck at sir jowie. kaya ang 3 entries pa rin ang kasama sa aming workshop.
nakakalungkot dahil ang konti na lang ng nagsusulat sa filipino sa uste. at lalong konti ang nagsusulat ng katha. i also mentioned this to wenie noong magkasama kami sa sulo. si wenie kasi ay college of educ, guro siya sa filipino subjects doon. sana next year naman ay dumami pa ang filipino at katha writers sa uste. para tuloy nagiging rare ang mga ito ngayon.
sa ateneo workshop naman, isa lang yata ang nagsulat ng katha sa filipino. kumusta kaya sa dlsu?
ano kaya ang magandang gawin para mapadami pa ang sumasali sa ganito?
mag-campaign? i-social media?
we need writers in our own language, guise. ok lang mahalin ang ibang wika pero importante rin ang writing skills sa sariling wika.
Thursday, October 10, 2019
Kung Paano ko Isinalin ang Pukiusap
Sanaysay na binigkas sa Saling Panitik 2019 noong Oktubre 8, 2019 sa Manansala B, Sulo Riviera Hotel, Matalino Street, Quezon City
Ako po si Bebang Siy, isang manunulat, translator at copyright advocate.
Simula 2007, nakapagsalin na ako ng sari-saring dokumento at akda. Nagsalin ako ng
profiles/bionotes ng Ramon Magsaysay Awardees para sa isang publikasyon na pang-
highschool. Sa teknikal, naranasan ko na ang magsalin ng pamphlet ng contraceptive pills,
ng questionnaire tungkol sa bisa ng gamot para sa mga pasyente na mahihirap, itinigil ko na
ang pagtanggap sa ganitong translation work dahil feeling ko ay nagagamit ang talino ko sa
pagsasalin para sa proyektong ginagawang guinea pig ang ating mga kababayan, tumulong
din ako sa pagsasalin ng checklist sa pagkumpuni ng elevator. Nakapagsalin na rin ako ng
mga libro, ang isa ay tungkol sa kasaysayan: ang Rizal Without the Overcoat ni Ambeth
Ocampo, ang isa ay nobela ng Amerikanong si John Green, ang Paper Towns mula sa
National Book Store, dalawang speculative fiction sa librong Ang Manggagaway o The
Witcher ng Visprint, at isang Swedish komiks, ang Pukiusap mula sa Anvil.
Ang ibabahagi ko ay ang danas ko sa pagsasalin ng Pukiusap o Kunskapens Frukt (Fruit of
Knowledge) ni Liv Stromquist ng Sweden.
1. Proseso
Paano ang naging proseso?
a. Binili ng Anvil sa Sweden ang right to translate.
b. Ipinasalin ito ng Anvil sa isang Swedish –American translator.
c. Ipina-check ng Anvil ang output nito sa Swedish authority, at sa isa pang tao na
magaling din sa Swedish at English. May mga koreksiyon ito sa unang output, naging
gabay ko ang mga pagwawasto na ito.
d. Ipinadala sa akin ang approved translation sa wikang Ingles at binasa ko ito. IPAKITA
ANG CORRECTIONS AT ANG SALIN.
e. Hiningi ko rin ang orihinal na komiks sa wikang Swedish at tiningnan ito nang paulit-
ulit. IPAKITA ANG ORIG KOMIKS.
f. Sa aking working space sa bahay, nakakulong ako sa isang kuwarto, hindi ako
ipinakikita sa mga anak ko, para lang matapos ang aking pagsasalin. Sobrang overdue
na kasi.
g. Isinalin ko ang akda nang paunti-unti mula sa Ingles patungong Filipino. Ang mga nasa
tabi ko ay: Vicassan dictionary, UP diksiyonaryong Filipino, red at green na NBS
dictionary, kopya ng Kung Walang Doktor ang Kababaihan, at Google sa laptop. Kaya
lang ay napupunta ako sa kung saan-saan kapag ako ay naggu-Google. Mamaya,
tatlong oras na pala ako sa pep.ph, tambayan ng mga tsismosa sa Pilipinas!
h. Sa bawat chapter na matatapos kong isalin ay pinapasadahan ko ito ng editing at
proofreading.
i. Saka ko ipinadadala ito agad via email sa Anvil. Para maipasok nila o mailatag sa
ilustrasyon. Mga isang buwan ang limang chapter ng libro.
j. Wala nang ipina-check sa akin during editing or proofreading phase.
k. Nakita ko na lang ang salin ko, nasa libro na at malapit nang ibenta.
2. Anyo/genre
Ang sabi sa akin, ito ay komiks na tungkol sa kababaihan.
Hindi pala. For the lack of term, ito ang ginamit: non-fiction graphic book, sa madaling
salita: komiks. May teksto nga naman ang akda at may drowing. Pero pag sinuri mong
mabuti, hindi plot ang nagpapatakbo sa naratibo kagaya ng komiks na alam natin,
halimbawa, ay ang Darna. Ang nagpapatakbo rito sa Pukiusap ay argumento. May
mga research at punto ang writer na si Liv,iniisa-isa niya ito at nilagyan niya ng
ilustrasyon ang bawat punto para mas madaling maintindihan ng mambabasa ang
kanyang mga punto.
In short, ito ay isang essay. At dahil may ilustrasyon, isa itong visual o graphic essay.
Wala pa akong naisasalin na ganito. Bago sa akin ang graphic essay, kaya panibagong
aral sa akin ang pagsasalin ng ganitong genre.
Ilang ulit kong binasa ang salin sa wikang Ingles from Swedish. Na text lamang.
Ilang ulit kong binalik-balikan ang orihinal dahil naroon naman ang ilustrasyon.
3. Font at penmanship/handwriting
May mga bagay na nasa orihinal na pahina, pero wala sa salin.
Halimbawa nito ay ang kapal ng font at pag-o-all caps sa mga salita, o di kaya ay
papalaking size ng mga titik o balloons ng speech.
Halimbawa:
Feel free to use it, medyo magalang pa. pero alam kong gigil na gigil na siya at
nanghahamon siya rito. Satire, sige gawin mo, pero ang totoo, huwag mong gawin,
iyon ang mensahe.
Quoi? Ano raw? (p. 28)
4. Special Set of Terms
Gumamit ng reliable na sources, lalo na kapag may special set ng terms.
Halimbawa nito ay ang reproductive system para sa Pukiusap. Ang ginamit ko bukod
sa mga diksiyonaryo tulad ng UP Diksiyonaryong Filipino ay ang librong Kapag Walang
Doktor ang Kababaihan, isang reference book para sa kababaihan mula sa mga 3rd
world na bansa. It is a medical book that also tackles social issues like poverty, social
discrimination, etc. pagka-graduate ko sa college, napasok akong writer/researcher sa
isang NGO for women. Dito ko unang nakita ang libro, so 2003 iyon, so mga 15 years
ko nang kilala ang libro at hindi nagbago ang reliability nito pagdating na sa
reproductive health terms.
Puke for vagina
Tinggil for clitoris
Pisngi
Labi
Puwerta o butas ng puke
Butas para sa pag-ihi
5. Wika at Kultura
Nang likhain ni Liv ang graphic essay niya, ang target reader niya ay kagaya rin niyang
taga-Sweden. Hindi niya siguro naisip na balang araw ay may magsasalin ng kanyang
akda sa iba’t bang wika.
Tingnan ang halimbawa ni Queen Cristina.
Kaya naman, ginagawan ko ng paraan na maka-relate pa rin ang Filipino sa mensahe
ni Liv kahit na malayo ang kulturang kanyang inilalarawan sa pamamagitan ng salita at
ilustrasyon.
Gamitin ang wika ng millenials, ang wika ngayon.
Basahin ang posts nila sa social media para magkaroon ng idea kung paano sila
magsalita, kung paano silang mag-construct ng pangungusap, kung paano sila mag-
express ng feelings tulad ng tuwa, inis, frustration, at iba pa, kung paano sila makipag-
usap sa mga kaibigan nila, kung paano sila mag-express ng opinyon, kung paano
silang magtanggol ng sarili at kung paano sila mag-isip.
Halimbawa:
BFF, bromance, pakshet- Pukiusap
Iba pang halimbawa mula sa iba kong salin:
Mun’tanga- Paper Towns
Yayamanin- Manggagaway
Magaspang siya- naging pronoun na ang isang bagay.
Kayo ba? –para siyang code ng isang kultura.
Bakit ang wika ngayon ang aaralin at gagamitin natin sa ating salin?
Kasi ang salin na gagawin natin ay hindi ang huling salin ng isang akda. Huwag tayong
masyadong mayabang, hindi lang tayo ang makakapagsalin ng akda na iyan. So huwag
na nating problemahin kung maiintindihan ba ng ibang generation ang ating salin. We
are translating for the millenials, focus muna tayo sa kanila dahil tayo ang magsasalin
para sa kanila.
6. Tone/himig
Dito papasok ang tono/himig.
Isalin pati ang himig. Kung sarkastiko ang orihinal, sarkastiko rin dapat ang salin. Kung
naaasar, dapat gayon din sa salin. At kailangan, sarkastiko at pagkaasar na mula sa
kultura ng target reader, hindi mula sa kultura ng orihinal na akda.
Isa sa mga strength ng akda ni Liv ay ang kanyang tone o himig. Ito ay kuwela,
conversational, at may diin sa boses sa pagkakasulat ng teksto, gaya ng nabanggit ko
kanina. Puwedeng-puwede itong gamitin para mas mailapit ito sa mambabasang
Filipino. At dahil ang kuwela at humor ay cultural, hindi ito basta-basta naita-translate.
Hahanapin mo sa iyong wika o sa paraan ng pakikipagtalastasan ng Filipino ang
itutumbas mo sa tone/himig ni Liv at sa kanyang mga salita.
Halimbawa: Garden ng Ina mo, YOLO, xbox
7. Pacing ng Akda
Sa Pukiusap, magkakapantay-pantay ang bawat chapter. Explosive lagi, may sari-sariling
climax ang bawat chapter. Hindi siya “nagpapahinga.” Kaya sa pagsasalin ko, sinasabayan
ko ang pagratrat din niya.
8. Basics
Noong 2017, I attended the Philippine Readers and Writers Festival session about writing
genres that have emerged in the Philippines. Ang speakers ay puro millenials like the writer
of Vince, Kath and James and Maine Lasar, the very young writer who started in Wattpad,
and later on when she joined the Palanca, nanalo siya ng grand prize sa nobela.
Batay sa kanila, napaka-harsh ng millenial readers pagdating sa maling spelling, bantas,
grammar. Sa mundo ng Wattpad, pinupuna raw talaga ang mga ito. Ija-judge ka agad, iba-
bash at ipo-post ka hanggang maging viral ka, sama-sama ka nilang lalaitin at
pagtatawanan.
Bakit? Dahil may means sila to do it. Hindi ito personal. They just have the means to do it
kaya nila iyan ginagawa.
Ipabasa sa iba ang gawa natin para maiwasto na ang dapat iwasto. Basahin uli ang finished
product para maipawasto ang dapat maiwasto. Sa Pukiusap ay may isang naputol na
sentence! O nawala ang last letter dahil siguro hindi na kasya sa speech balloon.
9. Pag-iimbento ng Salita
Huwag matakot mag-imbento ng salita.
Nakokornihan ako sa faithful na salin ng Forbidden Fruit, ang salin sa Ingles ng orihinal na
title sa Sweden. Ang options ko ay: Bawal na Bunga, Bunga na Bawal, Ipinagbabawal na
Prutas, Ipinagbabawal na Bunga. Lahat iyan, bagsak sa akin. At ayaw ko sanang i-propose
pero kailangan kong bigyan ng options ang publisher.
A year ago, nagbabalak akong magpublish ng koleksiyon ko ng mga tula. Mga 20 taon kong
naipon ang aking mga tula. Ang naiisip kong title ay Pakiusap, na siyang title ng isa kong tula
tungkol sa mingaw para sa mangingibig. Tapos, naisip ko na masyadong seryoso kung ang
title ng libro kong ito ay Pakiusap. Hindi bagay sa buong koleksiyon dahil hindi naman lahat
ng tula ko roon ay malungkot. Nag-post ako sa FB, sabi ko, ang susunod kong libro ay
Pukiusap ang pamagat. Bumili kayo!
Nagkatotoo nga, ito nga sumunod kong libro. Bagay na bagay, ano? Word play ng pakiusap
at sa buong libro ay hinayaan ngang makipag-usap o makipagdiyalogo ang puki.
Ang point ko, ‘wag matakot mag-imbento ng salita kung sa tingin natin ay hindi sapat ang
mga salitang available para maipanumbas sa orihinal na teksto. Makipaglaro sa wika.
Kahit sa original works, i-apply ito. Narito ang mga title ng book ko:
a. It’s A Mens World, play siya sa word na mens na dalawa ang kahulugan: regla at mga
lalaki, and at the same time, sikat siyang statement sa Amerika, meaning, ang lahat ay
ginagawa nang lalaki ang nasa isip bilang beneficiary, kaya mas lumalaki ang advantage ng
lalaki sa lipunan na ito.
b. It’s Raining Mens, play din siya sa word na mens bilang regla at mga lalaki, and at the
same time ay pagbibigay-pugay siya sa kantang it’s raining men ng spice girls.
c. Nuno sa puso, word play siya sa pangalan ng mythological creature sa Pilipinas na nuno
sa punso, isang maliit na matanda (kaya nuno, ninuno) na naninirahan sa punso (anthill),
iginagalang ito, kaya tayo nagtatabi po, nuno, kapag naglalakad sa mahalaman na lugar,
dahil ayaw nating magalit siya. At pinaniniwalaan na may kakayahang manglansi ang nuno
kapag ito ay ginawan ng masama. Ang libro ko naman ay tungkol sa pagiging wisdom o
pagiging mature o matanda pagdating sa love, sex at relationship. Kaya nuno sa puso.
May naiisip pa akong libro na pamamagatan kong Titikman, tungkol ito sa isang superhero
ng mga book lover, siya ang nagre-rescue sa mga book lover na nasa mahirap na sitwasyon.
Halimbawa, kapag ang book lovers ay napagsarhan ng library, nahihirapang maghanap ng
libro, may librong kailangang ipadala sa mga remote na baryo sa Pilipinas. Matalino si
Titikman, mahilig magbasa, adik din sa books, mahilig magsulat ng love letters, magandang
kausap, at higit sa lahat, medyo bastos. Titikman. Perfect.
PAGBABAHAGI NG ILANG PRAKTIKAL NA MGA BAGAY
A. Maliit ang bayad, walang royalty at downpayment.
Ang unang alok sa akin ay 7k. Humingi ako ng dagdag, sabi ko gawin namang 8k.
Pumayag naman ang publisher. Pero bago ko pa mapirmahan ang kontrata, may
dumating na email sa akin mula sa Sweden. Naaprubahan daw ang translation grant na
in-apply-an ko sa Swedish Arts Council. Akala ko ay scam dahil wala naman akong ina-
apply-an! Iyon pala, nag-apply ang Anvil para sa librong ito. Kaya napunta sa akin ang
grant. Ito ay worth 10,000 pesos. Wala nang royalty. I tried to negotiate this with my
publisher, pero ayaw talaga. Wala nga rin pala itong downpayment.
B. Sked
Sabay sa full time job ko kaya di ko talaga natutukan para mas mabilis ang pagtatrabaho
rito.
December ang aking deadline, March ko na ito naipadala. Kung hindi pa ako sinabihan na
March sana ito ilalabas bilang bahagi ng pagdiriwang ng Buwan ng Kababaihan.
Ano ang nangyari? June na ito nailunsad. June of the same target year naman, 2018.
C. Usapin ng copyright
Wala akong economic rights sa aking salin. Sinubukan ko rin itong i-negotiate sa
publisher, wala, bigo ako. Wala ring pagkilala sa libro sa tagapagsalin mula sa Swedish to
English. Dapat ay mayroon.
D. Piliin ang translation projects!
Isalin natin ang mga akdang wala pa rito, isalin natin ang akdang innovative sa content at
form. Isalin ang mga akdang makakatulong sa atin bilang tao at isang bayan.
Ituring natin ang husay natin sa pagsasalin bilang yaman ng Pilipinas. Pag ganito tayo mag-
isip, magsasalin ba tayo ng basura? Bakit tayo magsasalin ng bagay na ikasasakit ng kapwa
natin? Bakit tayo magsasalin ng sandamakmak na erotika o romance novel kung
mahuhusay naman ang sarili nating erotika at romance novels? Bakit uunahin ang magsalin
mula sa ibang bansa kung mayroon tayong mga akda na magaganda, makabuluhan at
nangangailangan ng pagsasalin sa wikang pambansa?
Ako po si Bebang Siy, isang manunulat, translator at copyright advocate.
Simula 2007, nakapagsalin na ako ng sari-saring dokumento at akda. Nagsalin ako ng
profiles/bionotes ng Ramon Magsaysay Awardees para sa isang publikasyon na pang-
highschool. Sa teknikal, naranasan ko na ang magsalin ng pamphlet ng contraceptive pills,
ng questionnaire tungkol sa bisa ng gamot para sa mga pasyente na mahihirap, itinigil ko na
ang pagtanggap sa ganitong translation work dahil feeling ko ay nagagamit ang talino ko sa
pagsasalin para sa proyektong ginagawang guinea pig ang ating mga kababayan, tumulong
din ako sa pagsasalin ng checklist sa pagkumpuni ng elevator. Nakapagsalin na rin ako ng
mga libro, ang isa ay tungkol sa kasaysayan: ang Rizal Without the Overcoat ni Ambeth
Ocampo, ang isa ay nobela ng Amerikanong si John Green, ang Paper Towns mula sa
National Book Store, dalawang speculative fiction sa librong Ang Manggagaway o The
Witcher ng Visprint, at isang Swedish komiks, ang Pukiusap mula sa Anvil.
Ang ibabahagi ko ay ang danas ko sa pagsasalin ng Pukiusap o Kunskapens Frukt (Fruit of
Knowledge) ni Liv Stromquist ng Sweden.
1. Proseso
Paano ang naging proseso?
a. Binili ng Anvil sa Sweden ang right to translate.
b. Ipinasalin ito ng Anvil sa isang Swedish –American translator.
c. Ipina-check ng Anvil ang output nito sa Swedish authority, at sa isa pang tao na
magaling din sa Swedish at English. May mga koreksiyon ito sa unang output, naging
gabay ko ang mga pagwawasto na ito.
d. Ipinadala sa akin ang approved translation sa wikang Ingles at binasa ko ito. IPAKITA
ANG CORRECTIONS AT ANG SALIN.
e. Hiningi ko rin ang orihinal na komiks sa wikang Swedish at tiningnan ito nang paulit-
ulit. IPAKITA ANG ORIG KOMIKS.
f. Sa aking working space sa bahay, nakakulong ako sa isang kuwarto, hindi ako
ipinakikita sa mga anak ko, para lang matapos ang aking pagsasalin. Sobrang overdue
na kasi.
g. Isinalin ko ang akda nang paunti-unti mula sa Ingles patungong Filipino. Ang mga nasa
tabi ko ay: Vicassan dictionary, UP diksiyonaryong Filipino, red at green na NBS
dictionary, kopya ng Kung Walang Doktor ang Kababaihan, at Google sa laptop. Kaya
lang ay napupunta ako sa kung saan-saan kapag ako ay naggu-Google. Mamaya,
tatlong oras na pala ako sa pep.ph, tambayan ng mga tsismosa sa Pilipinas!
h. Sa bawat chapter na matatapos kong isalin ay pinapasadahan ko ito ng editing at
proofreading.
i. Saka ko ipinadadala ito agad via email sa Anvil. Para maipasok nila o mailatag sa
ilustrasyon. Mga isang buwan ang limang chapter ng libro.
j. Wala nang ipina-check sa akin during editing or proofreading phase.
k. Nakita ko na lang ang salin ko, nasa libro na at malapit nang ibenta.
2. Anyo/genre
Ang sabi sa akin, ito ay komiks na tungkol sa kababaihan.
Hindi pala. For the lack of term, ito ang ginamit: non-fiction graphic book, sa madaling
salita: komiks. May teksto nga naman ang akda at may drowing. Pero pag sinuri mong
mabuti, hindi plot ang nagpapatakbo sa naratibo kagaya ng komiks na alam natin,
halimbawa, ay ang Darna. Ang nagpapatakbo rito sa Pukiusap ay argumento. May
mga research at punto ang writer na si Liv,iniisa-isa niya ito at nilagyan niya ng
ilustrasyon ang bawat punto para mas madaling maintindihan ng mambabasa ang
kanyang mga punto.
In short, ito ay isang essay. At dahil may ilustrasyon, isa itong visual o graphic essay.
Wala pa akong naisasalin na ganito. Bago sa akin ang graphic essay, kaya panibagong
aral sa akin ang pagsasalin ng ganitong genre.
Ilang ulit kong binasa ang salin sa wikang Ingles from Swedish. Na text lamang.
Ilang ulit kong binalik-balikan ang orihinal dahil naroon naman ang ilustrasyon.
3. Font at penmanship/handwriting
May mga bagay na nasa orihinal na pahina, pero wala sa salin.
Halimbawa nito ay ang kapal ng font at pag-o-all caps sa mga salita, o di kaya ay
papalaking size ng mga titik o balloons ng speech.
Halimbawa:
Feel free to use it, medyo magalang pa. pero alam kong gigil na gigil na siya at
nanghahamon siya rito. Satire, sige gawin mo, pero ang totoo, huwag mong gawin,
iyon ang mensahe.
Quoi? Ano raw? (p. 28)
4. Special Set of Terms
Gumamit ng reliable na sources, lalo na kapag may special set ng terms.
Halimbawa nito ay ang reproductive system para sa Pukiusap. Ang ginamit ko bukod
sa mga diksiyonaryo tulad ng UP Diksiyonaryong Filipino ay ang librong Kapag Walang
Doktor ang Kababaihan, isang reference book para sa kababaihan mula sa mga 3rd
world na bansa. It is a medical book that also tackles social issues like poverty, social
discrimination, etc. pagka-graduate ko sa college, napasok akong writer/researcher sa
isang NGO for women. Dito ko unang nakita ang libro, so 2003 iyon, so mga 15 years
ko nang kilala ang libro at hindi nagbago ang reliability nito pagdating na sa
reproductive health terms.
Puke for vagina
Tinggil for clitoris
Pisngi
Labi
Puwerta o butas ng puke
Butas para sa pag-ihi
5. Wika at Kultura
Nang likhain ni Liv ang graphic essay niya, ang target reader niya ay kagaya rin niyang
taga-Sweden. Hindi niya siguro naisip na balang araw ay may magsasalin ng kanyang
akda sa iba’t bang wika.
Tingnan ang halimbawa ni Queen Cristina.
Kaya naman, ginagawan ko ng paraan na maka-relate pa rin ang Filipino sa mensahe
ni Liv kahit na malayo ang kulturang kanyang inilalarawan sa pamamagitan ng salita at
ilustrasyon.
Gamitin ang wika ng millenials, ang wika ngayon.
Basahin ang posts nila sa social media para magkaroon ng idea kung paano sila
magsalita, kung paano silang mag-construct ng pangungusap, kung paano sila mag-
express ng feelings tulad ng tuwa, inis, frustration, at iba pa, kung paano sila makipag-
usap sa mga kaibigan nila, kung paano sila mag-express ng opinyon, kung paano
silang magtanggol ng sarili at kung paano sila mag-isip.
Halimbawa:
BFF, bromance, pakshet- Pukiusap
Iba pang halimbawa mula sa iba kong salin:
Mun’tanga- Paper Towns
Yayamanin- Manggagaway
Magaspang siya- naging pronoun na ang isang bagay.
Kayo ba? –para siyang code ng isang kultura.
Bakit ang wika ngayon ang aaralin at gagamitin natin sa ating salin?
Kasi ang salin na gagawin natin ay hindi ang huling salin ng isang akda. Huwag tayong
masyadong mayabang, hindi lang tayo ang makakapagsalin ng akda na iyan. So huwag
na nating problemahin kung maiintindihan ba ng ibang generation ang ating salin. We
are translating for the millenials, focus muna tayo sa kanila dahil tayo ang magsasalin
para sa kanila.
6. Tone/himig
Dito papasok ang tono/himig.
Isalin pati ang himig. Kung sarkastiko ang orihinal, sarkastiko rin dapat ang salin. Kung
naaasar, dapat gayon din sa salin. At kailangan, sarkastiko at pagkaasar na mula sa
kultura ng target reader, hindi mula sa kultura ng orihinal na akda.
Isa sa mga strength ng akda ni Liv ay ang kanyang tone o himig. Ito ay kuwela,
conversational, at may diin sa boses sa pagkakasulat ng teksto, gaya ng nabanggit ko
kanina. Puwedeng-puwede itong gamitin para mas mailapit ito sa mambabasang
Filipino. At dahil ang kuwela at humor ay cultural, hindi ito basta-basta naita-translate.
Hahanapin mo sa iyong wika o sa paraan ng pakikipagtalastasan ng Filipino ang
itutumbas mo sa tone/himig ni Liv at sa kanyang mga salita.
Halimbawa: Garden ng Ina mo, YOLO, xbox
7. Pacing ng Akda
Sa Pukiusap, magkakapantay-pantay ang bawat chapter. Explosive lagi, may sari-sariling
climax ang bawat chapter. Hindi siya “nagpapahinga.” Kaya sa pagsasalin ko, sinasabayan
ko ang pagratrat din niya.
8. Basics
Noong 2017, I attended the Philippine Readers and Writers Festival session about writing
genres that have emerged in the Philippines. Ang speakers ay puro millenials like the writer
of Vince, Kath and James and Maine Lasar, the very young writer who started in Wattpad,
and later on when she joined the Palanca, nanalo siya ng grand prize sa nobela.
Batay sa kanila, napaka-harsh ng millenial readers pagdating sa maling spelling, bantas,
grammar. Sa mundo ng Wattpad, pinupuna raw talaga ang mga ito. Ija-judge ka agad, iba-
bash at ipo-post ka hanggang maging viral ka, sama-sama ka nilang lalaitin at
pagtatawanan.
Bakit? Dahil may means sila to do it. Hindi ito personal. They just have the means to do it
kaya nila iyan ginagawa.
Ipabasa sa iba ang gawa natin para maiwasto na ang dapat iwasto. Basahin uli ang finished
product para maipawasto ang dapat maiwasto. Sa Pukiusap ay may isang naputol na
sentence! O nawala ang last letter dahil siguro hindi na kasya sa speech balloon.
9. Pag-iimbento ng Salita
Huwag matakot mag-imbento ng salita.
Nakokornihan ako sa faithful na salin ng Forbidden Fruit, ang salin sa Ingles ng orihinal na
title sa Sweden. Ang options ko ay: Bawal na Bunga, Bunga na Bawal, Ipinagbabawal na
Prutas, Ipinagbabawal na Bunga. Lahat iyan, bagsak sa akin. At ayaw ko sanang i-propose
pero kailangan kong bigyan ng options ang publisher.
A year ago, nagbabalak akong magpublish ng koleksiyon ko ng mga tula. Mga 20 taon kong
naipon ang aking mga tula. Ang naiisip kong title ay Pakiusap, na siyang title ng isa kong tula
tungkol sa mingaw para sa mangingibig. Tapos, naisip ko na masyadong seryoso kung ang
title ng libro kong ito ay Pakiusap. Hindi bagay sa buong koleksiyon dahil hindi naman lahat
ng tula ko roon ay malungkot. Nag-post ako sa FB, sabi ko, ang susunod kong libro ay
Pukiusap ang pamagat. Bumili kayo!
Nagkatotoo nga, ito nga sumunod kong libro. Bagay na bagay, ano? Word play ng pakiusap
at sa buong libro ay hinayaan ngang makipag-usap o makipagdiyalogo ang puki.
Ang point ko, ‘wag matakot mag-imbento ng salita kung sa tingin natin ay hindi sapat ang
mga salitang available para maipanumbas sa orihinal na teksto. Makipaglaro sa wika.
Kahit sa original works, i-apply ito. Narito ang mga title ng book ko:
a. It’s A Mens World, play siya sa word na mens na dalawa ang kahulugan: regla at mga
lalaki, and at the same time, sikat siyang statement sa Amerika, meaning, ang lahat ay
ginagawa nang lalaki ang nasa isip bilang beneficiary, kaya mas lumalaki ang advantage ng
lalaki sa lipunan na ito.
b. It’s Raining Mens, play din siya sa word na mens bilang regla at mga lalaki, and at the
same time ay pagbibigay-pugay siya sa kantang it’s raining men ng spice girls.
c. Nuno sa puso, word play siya sa pangalan ng mythological creature sa Pilipinas na nuno
sa punso, isang maliit na matanda (kaya nuno, ninuno) na naninirahan sa punso (anthill),
iginagalang ito, kaya tayo nagtatabi po, nuno, kapag naglalakad sa mahalaman na lugar,
dahil ayaw nating magalit siya. At pinaniniwalaan na may kakayahang manglansi ang nuno
kapag ito ay ginawan ng masama. Ang libro ko naman ay tungkol sa pagiging wisdom o
pagiging mature o matanda pagdating sa love, sex at relationship. Kaya nuno sa puso.
May naiisip pa akong libro na pamamagatan kong Titikman, tungkol ito sa isang superhero
ng mga book lover, siya ang nagre-rescue sa mga book lover na nasa mahirap na sitwasyon.
Halimbawa, kapag ang book lovers ay napagsarhan ng library, nahihirapang maghanap ng
libro, may librong kailangang ipadala sa mga remote na baryo sa Pilipinas. Matalino si
Titikman, mahilig magbasa, adik din sa books, mahilig magsulat ng love letters, magandang
kausap, at higit sa lahat, medyo bastos. Titikman. Perfect.
PAGBABAHAGI NG ILANG PRAKTIKAL NA MGA BAGAY
A. Maliit ang bayad, walang royalty at downpayment.
Ang unang alok sa akin ay 7k. Humingi ako ng dagdag, sabi ko gawin namang 8k.
Pumayag naman ang publisher. Pero bago ko pa mapirmahan ang kontrata, may
dumating na email sa akin mula sa Sweden. Naaprubahan daw ang translation grant na
in-apply-an ko sa Swedish Arts Council. Akala ko ay scam dahil wala naman akong ina-
apply-an! Iyon pala, nag-apply ang Anvil para sa librong ito. Kaya napunta sa akin ang
grant. Ito ay worth 10,000 pesos. Wala nang royalty. I tried to negotiate this with my
publisher, pero ayaw talaga. Wala nga rin pala itong downpayment.
B. Sked
Sabay sa full time job ko kaya di ko talaga natutukan para mas mabilis ang pagtatrabaho
rito.
December ang aking deadline, March ko na ito naipadala. Kung hindi pa ako sinabihan na
March sana ito ilalabas bilang bahagi ng pagdiriwang ng Buwan ng Kababaihan.
Ano ang nangyari? June na ito nailunsad. June of the same target year naman, 2018.
C. Usapin ng copyright
Wala akong economic rights sa aking salin. Sinubukan ko rin itong i-negotiate sa
publisher, wala, bigo ako. Wala ring pagkilala sa libro sa tagapagsalin mula sa Swedish to
English. Dapat ay mayroon.
D. Piliin ang translation projects!
Isalin natin ang mga akdang wala pa rito, isalin natin ang akdang innovative sa content at
form. Isalin ang mga akdang makakatulong sa atin bilang tao at isang bayan.
Ituring natin ang husay natin sa pagsasalin bilang yaman ng Pilipinas. Pag ganito tayo mag-
isip, magsasalin ba tayo ng basura? Bakit tayo magsasalin ng bagay na ikasasakit ng kapwa
natin? Bakit tayo magsasalin ng sandamakmak na erotika o romance novel kung
mahuhusay naman ang sarili nating erotika at romance novels? Bakit uunahin ang magsalin
mula sa ibang bansa kung mayroon tayong mga akda na magaganda, makabuluhan at
nangangailangan ng pagsasalin sa wikang pambansa?
KONSEPTONG PAPEL SA ANYO NG LIHAM
9 Oktubre 2019
Mahal kong mga taga-KWF,
Ang pamagat ng aking akda ay First Love. Ang setting ay Ermita sa Lungsod Maynila nang
dekada 90. Tungkol ito sa isang karaniwang teenager na babae at sa kanyang first love na si
Denden.
Is this a love story? Oo na hindi. Dahil hindi lang ito tungkol sa pag-ibig. Tungkol din ito sa
relasyon ng isang anak sa kanyang tatay, sa mga problemang pinansiyal ng isang ordinaryong
pamilya, at sa mga hakbang na ginagawa ng teenager para unawain at harapin ang mga
dumarating na hamon sa kanyang buhay. Tungkol din ito sa magkarugtong na konsepto ng hiya
at pagtanda. Mababasa rin dito ang isip at damdamin ng mga teenager ng Maynila noong
dekada 90.
May JS prom na magaganap. May kissing scene. May ilegal na road trip. May pagtatakwil, may
mapapalayas sa kanilang tahanan. May tatanda. Or should Isay, may magtatanda?
Ang wika ng akda ay magaan, madaling basahin. Nasusulat ito sa first person point of view,
mala-creative non-fiction.
Tatapatin ko po kayo, maikli lang ito: 4,754 words to be exact. Hindi pangkaraniwang nobela
ang haba.
Naniniwala ako na hindi naman laging batayan ang bilang ng pahina o bilang ng salita para
tawaging nobela ang isang akda. Nakikita ko ang akda na ito hindi bilang isang librong puro
teksto lamang, gaya ng isang nobelang pang-young adult. Ang vision ko para dito ay isang
librong may ilustrasyon sa lahat ng kaliwang pahina at teksto lamang sa lahat ng kanan na
pahina. Ano ba ang tawag dito? Definitely po ay hindi ito komiks, hindi graphic literature. Visual
novelette kaya? Hindi ko alam kasi, wala pa akong nakikitang ganitong librong pang-young adult
sa Pilipinas.
Sa madaling salita po ay hindi written text lamang ang aking ipinapanukala sa inyo kundi isang
kakaibang format ng libro para sa young adult. Ito ay manananggal: kalahating children’s book
dahil sa presensiya at frequency ng angkop na ilustrasyon, kalahating nobela dahil sa mahabahabang teksto na tumatalakay at sumasalamin sa mga usaping pang-young adult.
Kalakip din ng panukalang ito ay ang sample chapters sa anyo ng dalawang mahahabang bahagi
ng aking akda. Anumang oras ay maipapadala ko po sa inyo ang kabuuan ng akda, kung
interesado po kayong mabasa ito. Ang contact details ko ay 0919-3175708 at
beverlysiy@gmail.com.
Maraming salamat at umaasa ako sa inyong positibong tugon.
Sumasainyo,
Beverly W. Siy
Mahal kong mga taga-KWF,
Ang pamagat ng aking akda ay First Love. Ang setting ay Ermita sa Lungsod Maynila nang
dekada 90. Tungkol ito sa isang karaniwang teenager na babae at sa kanyang first love na si
Denden.
Is this a love story? Oo na hindi. Dahil hindi lang ito tungkol sa pag-ibig. Tungkol din ito sa
relasyon ng isang anak sa kanyang tatay, sa mga problemang pinansiyal ng isang ordinaryong
pamilya, at sa mga hakbang na ginagawa ng teenager para unawain at harapin ang mga
dumarating na hamon sa kanyang buhay. Tungkol din ito sa magkarugtong na konsepto ng hiya
at pagtanda. Mababasa rin dito ang isip at damdamin ng mga teenager ng Maynila noong
dekada 90.
May JS prom na magaganap. May kissing scene. May ilegal na road trip. May pagtatakwil, may
mapapalayas sa kanilang tahanan. May tatanda. Or should Isay, may magtatanda?
Ang wika ng akda ay magaan, madaling basahin. Nasusulat ito sa first person point of view,
mala-creative non-fiction.
Tatapatin ko po kayo, maikli lang ito: 4,754 words to be exact. Hindi pangkaraniwang nobela
ang haba.
Naniniwala ako na hindi naman laging batayan ang bilang ng pahina o bilang ng salita para
tawaging nobela ang isang akda. Nakikita ko ang akda na ito hindi bilang isang librong puro
teksto lamang, gaya ng isang nobelang pang-young adult. Ang vision ko para dito ay isang
librong may ilustrasyon sa lahat ng kaliwang pahina at teksto lamang sa lahat ng kanan na
pahina. Ano ba ang tawag dito? Definitely po ay hindi ito komiks, hindi graphic literature. Visual
novelette kaya? Hindi ko alam kasi, wala pa akong nakikitang ganitong librong pang-young adult
sa Pilipinas.
Sa madaling salita po ay hindi written text lamang ang aking ipinapanukala sa inyo kundi isang
kakaibang format ng libro para sa young adult. Ito ay manananggal: kalahating children’s book
dahil sa presensiya at frequency ng angkop na ilustrasyon, kalahating nobela dahil sa mahabahabang teksto na tumatalakay at sumasalamin sa mga usaping pang-young adult.
Kalakip din ng panukalang ito ay ang sample chapters sa anyo ng dalawang mahahabang bahagi
ng aking akda. Anumang oras ay maipapadala ko po sa inyo ang kabuuan ng akda, kung
interesado po kayong mabasa ito. Ang contact details ko ay 0919-3175708 at
beverlysiy@gmail.com.
Maraming salamat at umaasa ako sa inyong positibong tugon.
Sumasainyo,
Beverly W. Siy
rejection alert
bakit kaya may feeling ako na malapit na akong mamatay?
nagpa-panic ako. biglang gusto ko nang gawin lahat ng pangarap kong gawin. lahat ng nasa mga to do list ko ngayong taon at in the past years, gusto ko nang gawin. ngayon na. sabay-sabay. parang nararamdaman ko na ang kamatayan.
at ang pagod specially. i am so spent.
ilang araw na akong walang maayos na tulog. at pisikal na pagod na pagod. mamamatay na ata talaga akong kayod-kalabaw ba. tama nga nanay ko. inaabuso ko na katawan ko.
ang nakakapagtaka diyan, kahit anong kayod ko, feeling ko, kapos pa rin ako. di natatapos ang bayarin. so kanina, i was reminded again na may bills bukas. kailangan nang bayaran. e wala pa akong pera kanina. ngayon pa lang ang suweldo ko. huwat, kako ke papa p. bakit habol ako nang habol? bakit parang lagi akong kapos? malaki naman sahod ko, regular at me extra pa ako sa mga raket. di ako tumitigil kakaraket kahit halos ikamatay ko na nga sa pagod. bakit feeling ko, wala akong extra? bakit kapos pa rin?
sabi ni papa p, ngayon lang kasi nag-bday si ayin, nagbayad ka insurance, nagbayad ka ke ancha (para sa st. peter).
oo nga kako. aba tingnan mo nga naman, puwede na talaga ako mamatay.
kaka-depress ba itong entry na ito? so? reklamo ka?
buti nga buhay ka pa, e.
si carlos celdran, patay na.
imagine? noong isang araw lang, nag-comment pa ako sa FB post niya tungkol sa bisita niyang espanyol sa bahay na di siya napagbuksan ng pinto for 3 hours. akala niya, napano na. akala niya, patay na. amputa, tulog lang pala. tas after a few days, siya na pala patay. si carlos celdran.
si carlos celdran, pare.
iyong tao na iyon na punong-puno ng buhay!
patay na.
ay kennat. hahaha. ay kennat.
bigla na lang akong napapaluha kanina sa ilang segments ng women expo at forum sa marriott hotel. napaka-empowering naman ng event. overwhelming ang lugod sa puso ko sa mga nakikita ko at naririnig, sa mga achievement ng mga pinay, sa mga speaker, sa mga organizer. ang saya ko, e. tapos bigla akong mapapaluha. bigla kong maiisip ang mga sarili kong pangarap. na gusto ko na sila magawang lahat ngayon kasi malapit na akong mamatay. kasi maikli lang talaga ang buhay. kasi pahiram lang talaga ang oras natin sa mundo. anytime puwedeng bawiin.
im crying again right now. putangina, ang hirap.
kanina, naisip ko sa gitna ng lahat ng nagsasalitang mga babae, na puro women leaders, na puro ceo, na puro achievers, gusto ko sabihin, alam n'yo, malapit na akong mamatay. nafi-feel ko na mga ate, tapos alam n'yo kung ano ang gusto kong gawin? libro. hahahaha. maraming maraming libro. what a stupid idea. gusto kong tapusin mga personal kong project na libro, na mga koleksiyon ng akda. kahit na wala naman bibili, kahit na di ko alam kung ano na kahihinatnan nila after ko ma-compile. kahit wala namang babasa.
a few minutes after the last session started, mam andrea called me up again. nire-reject ko ang calls niya earlier dahil lowbatt na ako at wala akong mapagsaksakan ng charger. since hiwa-hiwalay kami ng mga taga ccp ng sessions na pinuntahan, i need to contact them bago mag uwian para makasabay ako sa ccp van pag uwian na. dahil ayokong mag-commute dahil konti na lang pera ko. so after some exchange of messages about my translation for a children's book about children's right to give consent, in-off ko na cell ko. sabi ko, makakapaghintay naman siguro ang pag-uusap namin ni mam about some lines of my translation.
e ayun na nga, finally nakahanap ako ng masasaksakan! sa last session. so sinagot ko na ang tawag ni mam. aba, ampota, sinigaw-sigawan ako. at tuloy-tuloy siya. at dahil ayoko nang makipag-argue over phone, dahil alam kong mamamatay ang cell ko that minute, sumang-ayon na ako sa gusto niya. tapos pinatayan niya ako ng cellphone. putangina, siya pa galit. hahahaha. super rude!
sobrang nakakalungkot. ano ba?
of course, i know what i am doing. i know what i am fighting for doon sa words ko sa translation ko. hopefully ma-tackle ko siya nang mas detalyado one of these days dito sa blog.
so, anyway, sobrang baba ng energy ko from then on. hindi ko na na-enjoy ang last session which was about paying it forward. nang magkita kita kami ng mga officemate ko, sabi ni mam marivic sa akin, may sakit ka? masama ba pakiramdam mo? mukha siguro akong zombie.
lately, andaming balita ng kamatayan. namatay ang nanay ni blue. kahapon, ibinalita sa akin ni sir mike ang kamatayan ng isa niyang estudyante. brain infection. teenager. actually, malalayong kamatayan naman. pero siguro sa sobrang pagod ko sa mga ginagawa ko sa buhay, i can feel malapit na pangalan ko sa iko cross out ni kamatayan.
nag-aalala ba ako para sa mga anak ko? aba, amazingly, hindi. siguro dahil alam kong andiyan si papa p at maganda naman support system niya: rianne, ging, muma. ok din naman mama ko ngayon. dami niyang pera hahaha!
kaninang umaga ko rin nalaman na natuloy pala ang nbdb sa frankfurt. nag-apply kasi ako doon. na-reject na naman ako. wala naman akong balak mag-apply dahil alam kong around sa bday ni ayin ang frankfurt this year. pero putcha, men, putcha, pinilit ako ng mga taga nbdb. kasi puro lalaki raw ang ipinapadala nila in the past few years, etc. etc. dapat daw babae naman. ok naman daw proposal ko dati, i-rehash ko na lang, submit ko na. so ayun. july, august, wala. walang balita. pero ewan ko ba. umaasa ako. september, asa pa rin hahaha parang sira lang. pero sabi ko, baka walang pupunta. baka di sila matutuloy sa frankfurt.
kanina, jeggeng! may mga pics na ng mga taga nbdb sa frankfurt.
op, op, op. rejection alert. rejection alert!
talo na naman. jusko sa tanda kong ito, tinatamaan pa ako ng rejection na ganyan.
ngayong araw na ito, magsusumite ako ng grant sa nobelang pang-ya na grant ng komisyon sa wikang filipino. 100k din iyan. magbabakasakali ako, malay naman natin ano? hiling ko lang, hindi sana ako ganito ka-devastated kapag nariyan na uli ang rejection alert.
nagpa-panic ako. biglang gusto ko nang gawin lahat ng pangarap kong gawin. lahat ng nasa mga to do list ko ngayong taon at in the past years, gusto ko nang gawin. ngayon na. sabay-sabay. parang nararamdaman ko na ang kamatayan.
at ang pagod specially. i am so spent.
ilang araw na akong walang maayos na tulog. at pisikal na pagod na pagod. mamamatay na ata talaga akong kayod-kalabaw ba. tama nga nanay ko. inaabuso ko na katawan ko.
ang nakakapagtaka diyan, kahit anong kayod ko, feeling ko, kapos pa rin ako. di natatapos ang bayarin. so kanina, i was reminded again na may bills bukas. kailangan nang bayaran. e wala pa akong pera kanina. ngayon pa lang ang suweldo ko. huwat, kako ke papa p. bakit habol ako nang habol? bakit parang lagi akong kapos? malaki naman sahod ko, regular at me extra pa ako sa mga raket. di ako tumitigil kakaraket kahit halos ikamatay ko na nga sa pagod. bakit feeling ko, wala akong extra? bakit kapos pa rin?
sabi ni papa p, ngayon lang kasi nag-bday si ayin, nagbayad ka insurance, nagbayad ka ke ancha (para sa st. peter).
oo nga kako. aba tingnan mo nga naman, puwede na talaga ako mamatay.
kaka-depress ba itong entry na ito? so? reklamo ka?
buti nga buhay ka pa, e.
si carlos celdran, patay na.
imagine? noong isang araw lang, nag-comment pa ako sa FB post niya tungkol sa bisita niyang espanyol sa bahay na di siya napagbuksan ng pinto for 3 hours. akala niya, napano na. akala niya, patay na. amputa, tulog lang pala. tas after a few days, siya na pala patay. si carlos celdran.
si carlos celdran, pare.
iyong tao na iyon na punong-puno ng buhay!
patay na.
ay kennat. hahaha. ay kennat.
bigla na lang akong napapaluha kanina sa ilang segments ng women expo at forum sa marriott hotel. napaka-empowering naman ng event. overwhelming ang lugod sa puso ko sa mga nakikita ko at naririnig, sa mga achievement ng mga pinay, sa mga speaker, sa mga organizer. ang saya ko, e. tapos bigla akong mapapaluha. bigla kong maiisip ang mga sarili kong pangarap. na gusto ko na sila magawang lahat ngayon kasi malapit na akong mamatay. kasi maikli lang talaga ang buhay. kasi pahiram lang talaga ang oras natin sa mundo. anytime puwedeng bawiin.
im crying again right now. putangina, ang hirap.
kanina, naisip ko sa gitna ng lahat ng nagsasalitang mga babae, na puro women leaders, na puro ceo, na puro achievers, gusto ko sabihin, alam n'yo, malapit na akong mamatay. nafi-feel ko na mga ate, tapos alam n'yo kung ano ang gusto kong gawin? libro. hahahaha. maraming maraming libro. what a stupid idea. gusto kong tapusin mga personal kong project na libro, na mga koleksiyon ng akda. kahit na wala naman bibili, kahit na di ko alam kung ano na kahihinatnan nila after ko ma-compile. kahit wala namang babasa.
a few minutes after the last session started, mam andrea called me up again. nire-reject ko ang calls niya earlier dahil lowbatt na ako at wala akong mapagsaksakan ng charger. since hiwa-hiwalay kami ng mga taga ccp ng sessions na pinuntahan, i need to contact them bago mag uwian para makasabay ako sa ccp van pag uwian na. dahil ayokong mag-commute dahil konti na lang pera ko. so after some exchange of messages about my translation for a children's book about children's right to give consent, in-off ko na cell ko. sabi ko, makakapaghintay naman siguro ang pag-uusap namin ni mam about some lines of my translation.
e ayun na nga, finally nakahanap ako ng masasaksakan! sa last session. so sinagot ko na ang tawag ni mam. aba, ampota, sinigaw-sigawan ako. at tuloy-tuloy siya. at dahil ayoko nang makipag-argue over phone, dahil alam kong mamamatay ang cell ko that minute, sumang-ayon na ako sa gusto niya. tapos pinatayan niya ako ng cellphone. putangina, siya pa galit. hahahaha. super rude!
sobrang nakakalungkot. ano ba?
of course, i know what i am doing. i know what i am fighting for doon sa words ko sa translation ko. hopefully ma-tackle ko siya nang mas detalyado one of these days dito sa blog.
so, anyway, sobrang baba ng energy ko from then on. hindi ko na na-enjoy ang last session which was about paying it forward. nang magkita kita kami ng mga officemate ko, sabi ni mam marivic sa akin, may sakit ka? masama ba pakiramdam mo? mukha siguro akong zombie.
lately, andaming balita ng kamatayan. namatay ang nanay ni blue. kahapon, ibinalita sa akin ni sir mike ang kamatayan ng isa niyang estudyante. brain infection. teenager. actually, malalayong kamatayan naman. pero siguro sa sobrang pagod ko sa mga ginagawa ko sa buhay, i can feel malapit na pangalan ko sa iko cross out ni kamatayan.
nag-aalala ba ako para sa mga anak ko? aba, amazingly, hindi. siguro dahil alam kong andiyan si papa p at maganda naman support system niya: rianne, ging, muma. ok din naman mama ko ngayon. dami niyang pera hahaha!
kaninang umaga ko rin nalaman na natuloy pala ang nbdb sa frankfurt. nag-apply kasi ako doon. na-reject na naman ako. wala naman akong balak mag-apply dahil alam kong around sa bday ni ayin ang frankfurt this year. pero putcha, men, putcha, pinilit ako ng mga taga nbdb. kasi puro lalaki raw ang ipinapadala nila in the past few years, etc. etc. dapat daw babae naman. ok naman daw proposal ko dati, i-rehash ko na lang, submit ko na. so ayun. july, august, wala. walang balita. pero ewan ko ba. umaasa ako. september, asa pa rin hahaha parang sira lang. pero sabi ko, baka walang pupunta. baka di sila matutuloy sa frankfurt.
kanina, jeggeng! may mga pics na ng mga taga nbdb sa frankfurt.
op, op, op. rejection alert. rejection alert!
talo na naman. jusko sa tanda kong ito, tinatamaan pa ako ng rejection na ganyan.
ngayong araw na ito, magsusumite ako ng grant sa nobelang pang-ya na grant ng komisyon sa wikang filipino. 100k din iyan. magbabakasakali ako, malay naman natin ano? hiling ko lang, hindi sana ako ganito ka-devastated kapag nariyan na uli ang rejection alert.
Subscribe to:
Posts (Atom)